Wątek: Zwycięstwa III/3 DM w dniach 05 - 09 września 1939r.

CZESŁAW KAZECKI

CZĘŚĆ X

ZESTAWIENIE ZWYCIĘSTW POWIETRZNYCH III/3 DM W DNIACH 5 - 9. IX. 1939 ROKU – WG WSZELKICH MOŻLIWYCH INFORMACJI (W SKRÓCIE)

Po napisaniu kilku moich artykułów o działalności bojowej III/3 poznańskiego Dywizjonu Myśliwskiego lotnictwa Armii „POZNAŃ” w dniach 5. - 9. IX. 1939 roku - powstał już pewien – choć na szczęście nieduży - chaos informacyjny – gdyż przedstawiane zwycięstwa były w paru różnych artykułach a niekiedy, w późniejszym czasie - były jeszcze wprowadzane dodatkowe informacje, w tym uzyskane dopiero w 2024 roku – z najnowszych publikacji zamieszczonych w paru periodykach (miesięcznikach i dwumiesięcznikach lub numerach specjalnych) lotniczo – historyczno – wojskowych. W związku z tym powstała konieczność przedstawienia wszystkich tych zwycięstw na nowej i bardzo minimalnie poprawionej liście. Będą tutaj też sumaryczne różne zestawienia z dni 5. - 9. IX. (gdy wcześniej były dwa odrębne : z dni 5. - 6. IX. i 7. - 9. IX.) z krótką analizą niektórych spraw. Mimo, że podane informacje nie będą tutaj już nowe i zupełnie inne – to mogą stanowić spojrzenie nieco innym kątem oka na działalność bojową poznańskiego III/3 DM w omawianych tutaj dniach.
-------------------------------------

A oto nowa – minimalnie poprawiona lista zwycięstw powietrznych z okresu owych dni :

5. IX. 1939 r. (wtorek) :

ZASADZKI :

I – „POZNAŃ” (PIOTROWO ; w rejonie Krzesin) :

1) – He-111 – sierż. pchor. pil. SALSKI – wg inf. z „DZIENNIKA DZIAŁAŃ DYONU III/3 z 1939 roku” - z Francji.

2) – Do-17 – ppor. pil. ŁUCZYŃSKI – wg także powyższego źródła (w owym „Dzienniku…” - zestrzelenie to jest podane przy błędnej dacie „7. IX”. i dla zasadzki o kryptonimie „Ślesin” ; jako drugim dniu jej działalności bojowej - a więc faktycznie odnoszące się do dnia 5. IX.). 5. IX. – po świcie – ppor. pil. Łuczyński otrzymał polecenie - by podczas przelotu 3 P-11 pod jego dowództwem z Ozorzyna (z okolicy Babiaka) do pobliskiego rejonu Poznania – w trakcie swego dwuetapowego lotu - powiadomił zasadzki usytuowane w południowym rejonie Kleczewa o zaistnieniu z dniem 5. IX. dużych zmian i reorganizacji większości sił dyonu. Tak więc ów d-ca klucza 132. EM – na zasadzce „Ślesin” był tylko chwilowo i w charakterze niebojowym.

II – PIOTROWO lub TULCE (TULCE – ŻERNIKI) :

1) – Bf-109 – który wraz z pilotem spadł na ziemię (samolot ten nie dymił ani nie palił się w locie) – ulegając zniszczeniu w polu (pomiędzy kilkoma tam lasami), na południowy – wschód od Nowego Tomyśla (leciał kursem zachodnim, na pułapie około 2000 może metrów, w porze około południowej; lub nieco przed południem). Nie wiadomo – na którą z P-11- z obu tych zasadzek w płd. - wsch. rejonie Poznania mógł się „natknąć”. Niewiadomą tutaj także jest - czy było to zestrzelenie, czy może jakiś ewentualny „wypadek lotniczy” nieznanego rodzaju ? Nikt tam nie zauważył żadnego podążającego za niemieckim samolotem jakiegoś polskiego P-11, który by na dodatek okrążał potem punkt owego pobojowiska lotniczego. Jeśli jednak pilot np. zasłabł podczas lotu czy stracił całkowicie przytomność z powodu upływu krwi po fakcie ostrzelania – byłoby to zestrzelenie a nie wypadek. Informacje jedynie ustne z okolicy Nowego Tomyśla.

III – „ŚLESIN” (na płd. – wsch. od Kleczewa) :

1) – Do-17 – kpt. pil. JASTRZĘBSKI - wg inf. z „Dziennika ... z 1939 r.”
2) – Do-17 – prawdopodobnie sierż. pchor. PUDELEWICZ – wg ewentualnej inf. z książki : Bartłomiej BELCARZ, Tomasz J. KOPAŃSKI – „PZL P. 11c”, STRATUS, Sandomierz 2003, strona 42.

3) – Do-17 – sierż. pchor. OLEWIŃSKI – wg inf. z „Dziennika… z 1939 r”.
Wg informacji ustnych – w porze popołudniowej uległy zestrzeleniom 3 takie niemieckie bombowce (z jednej ich grupy) - z których 2 spadły na obszary leśne w płn. – wsch. stronie Ślesina a jeden w polu – na płd. - wsch. od Ślesina.

4) – He-111P nr fabr. 1465 z jednostki III./KG 4 – zniszczony w rejonie : Kutno – Łowicz – wg inf. z książki - Jerzy B. CYNK - „POLSKIE LOTNICTWO MYŚLIWSKIE W BOJU WRZEŚNIOWYM”, AJ-PRESS, Gdańsk 2000, podany na stronie 250. Wg informacji ustnej z Kleczewa – na pewno eksplozja tego samolotu w locie była skutkiem wcześniejszego ostrzelania tuż za Kutnem przez pojedynczą P-11 z owej zasadzki „Ślesin”. Wg wypowiedzi strony niemieckiej – miał to być jedynie „zwykły wypadek lotniczy zaistniały podczas lotu”. Pan J. B. Cynk w swej monografii z roku 2000, na stronie 261 zasugerował nazwisko zwycięzcy He-111 – z zasadzki „Ślesin” jako sierż . pchor. pil. Pudelewicza, co może być i nawet prawdą (sierż. pchor. pil. Jaroszka nie latał tam bojowo, natomiast jego kolega – sierż. pchor. pil. Olewiński po południu - do zachodu słońca był na lądowisku w Malczewie a kpr. pil. Chojnacki - ? - lecz brak jakichkolwiek danych - by odniósł on jakieś zwycięstwo w 1939 roku). Byli piloci 131. EM (Pan Gedymin, Nowak i Gabriel) – nic nie wspominali o jakimś ewentualnym swym zestrzeleniu z zasadzki o kryptonimie „Ślesin” w ów wtorkowy dzień, jak również odnośnie kpt. pil. Jastrzębskiego i ppor. pil. Grzybowskiego.
1-2U) – Wg danych niemieckich – w porze popołudniowej – zostały lekko uszkodzone 2 He-111H.

IV – Zasadzka pobliża KOŚCIELCA i południowej strony rzeki WARTY :

1-2) – 2 Bf-109 – zestrzelone nad Kołem wg informacji ze „Skrzydlatej Polski” i książki : Zbiorowe – pod redakcją Józefa Burszty – „Sześćset lat Koła” („2 zestrzelone samoloty nad Kołem”).
Płk A. Kurowski w „Skrzydlatej Polsce” w 1974 r. – jako jednego ze zwycięzców podał sierż. pchor. pil. PUDELEWICZA, lecz nigdy więcej owej informacji już nie potwierdził. Ponadto mało prawdopodobnym może być udział powyższego pilota na zasadzce koło Kościelca – po jego przylocie alarmowym z zasadzki „Ślesin”. Nie została też ona obsadzona - np. przez któregoś z pilotów z zasadzki „Turek – Uniejów” – która przyleciała dużo wcześniej na lotnisko podstawowe w Osieku Małym (ppor. pil. Bibrowicz, kpr. pil. Kuik i sierż. pchor. pil. Wapniarek – byli bowiem oni w komplecie na lotnisku głównym). Zasadzka ta – wg zebranych informacji ustnych w okolicy Kościelca i Koła - miała zestrzelić 2 niemieckie samoloty nad Kołem i to raczej jedynie myśliwskie. Ponadto – jeśli ów podchorąży pilot zestrzelił w tym dniu już może 3 samoloty (z tego 2 na wcześniejszej zasadzce a z Osieka Małego 1 He-111) - to ewentualne – czwarte zestrzelenie Bf-109 - nie wydaje się być już zbyt prawdopodobne.

Lotnisko podstawowe OSIEK MAŁY :

1-2) – 2 Ju-86 (a raczej 2 Do-17) – zestrzelone osobno przez ppor. pil. BIBROWICZA i przez kpr. pil. KUIKA – wg informacji z książeczki płka pil. W. Króla – „Poznańskie skrzydła”.

3) – He-111 – ppor. pil. GRZYBOWSKI – wg „Dziennika … z 1939 r.”

4) – He-111 – sierż. pil. pchor. WAPNIAREK – wg „Dziennika … z 1939 r.”

5) – He-111 – sierż. pchor. pil. PUDELEWICZ – wg paru publikacji polskich. Wg inf. ustnych – samolot ten spadł na ziemię ulegając zniszczeniu w polu, w płd. – wsch. stronie jeziora Mikorzyńskiego (pod Ślesinem).

1-2-3U) – 3 uszkodzone He-111H w porze popołudniowej - wg danych niemieckich.

X1) - Hs-126 – podany przy dacie 5. IX. dla lotniska w Osieku Małym przez mjra dypl. pil. Koźmińskiego – ale przy wielu okolicznościach odnoszących się do dnia następnego, czyli do 6. IX. Będzie więc on przypisany jako zestrzelenie pewne dopiero przy dacie 6. IX.

Razem 5. IX. – do około 14 samolotów, z tego : z zasadzek – do 9 plus 2 uszkodzone He-111 a z lotniska podstawowego w Osieku Małym – 5 plus 3 uszkodzone He-111.
Wśród zestrzelonych samolotów były takie typy jak : He-111 w ilości 5, 4 Do-17 plus 2 Ju-86 (a raczej także 2 dalsze Do-17) i 3 Bf-109.
--------------------------------------------

Nazwiska pilotów zwycięzców są znane w przypadku ~ 11 zestrzeleń a 3 – niestety nie (3 Bf-109).

Znane nazwiska pilotów zwycięzców :

- PIOTROWO : ppor. Łuczyński – Do-17.
sierż. pchor. Salski – He-111.
- „ŚLESIN” : kpt. Jastrzębski – Do-17 bombowiec. sierż. pchor. Pudelewicz – możliwe że z zasadzki „Ślesin” Do-17 bombowiec ? a potem He-111 nr fabr. 1465 ? // OSIEK MAŁY – He-111. Razem – do 2 a może nawet i 3 samolotów.
- „ŚLESIN” - sierż. pchor. Olewiński – Do-17 bomb.

- OSIEK MAŁY : ppor. Bibrowicz – „Ju-86” (a raczej Do-17).
kpr. Kuik – „Ju-86” (a raczej Do-17).
ppor. Grzybowski – He-111.
sierż. pchor. Wapniarek – He-111.
Razem – 4 samoloty.
------------------------------------------------

Informacje pisemne – wraz z potwierdzającymi inf. ustnymi :

- zasadzka „Ślesin” – 3 bombowce Do-17 oraz He-111 nr 1465 który eksplodował w locie pomiędzy Kutnem a Łowiczem (informacja ustna o tym zestrzeleniu – pochodzi z byłej zasadzki „Ślesin”- z Kleczewa).
- zasadzka koło Kościelca – 2 Bf-109.
- Osiek Mały – He-111 „sierż. pchor. pil. Pudelewicza” – który uległ zniszczeniu w płd. – wsch. stronie jeziora Mikorzyńskiego, w okolicy Ślesina.
Razem – dotyczą w sumie 7 samolotów.

-------------------------------------

Informacje jedynie ustne :

Bf-109 – który uległ zniszczeniu w polu kilka km na płd. – wsch. od Nowego Tomyśla.

Pozostałe informacje należą do grupy danych typu pisemnego, w tym również i do „źródeł londyńskich”.
--------------------------------------------------

Wg danych niemieckich – 5. IX. - III/3 DM zdołał jedynie nieznacznie uszkodzić 5 He-111 i nic już więcej po za tym.

============================

6. IX. 1939 r. (środa)

LOTNISKO PODSTAWOWE OSIEK MAŁY :

1) – Bf-109 – rano w rejonie Kalisza – por. pil. WIŚNIEWSKI – wg „Dzienników …” z 1939 i z 1944 r. – podawany przy datach : wpierw 8. IX. a następnie 7. IX.

2) – Bf-109 – kpr. pil. M. (MAZUR) – w rejonie Kalisza (wraz z Bf-109 „por. pil. Wiśniewskiego”) – wg inf. z artykułu prasowego z „ORZEŁ BIAŁY” z Armii gen. Andersa w ZSRR z 1942 roku – przy dacie 8. IX.

3) – Bf-109 – ppor. pil. ŁUCZYŃSKI – podawany w kilku publikacjach przy dacie 7. IX. – w tym wg danych londyńskich. Wg informacji ustnej – taki samolot uległ zniszczeniu 6. IX. po wschodniej stronie drogi z Kłodawy do Uniejowa, w polu wioski Drzewce, w porze popołudniowej.

4) – Bf-109 – sierż. pchor. pil. WAPNIAREK - wg londyńskiego dokumentu o nadanie jemu Orderu VIRTUTI MILITARI (z 1946 r.) Lotnisko – z którego był ten zestrzał - nie jest podane (oprócz podstawowego - były jeszcze chwilowe zasadzki koło Dębów Szlacheckich i zasadzka niedaleko Kościelca).

5PR) – Bf-109 zestrzelony prawdopodobnie (nad Pęcherzewem, w płn. stronie miasta Turek) – por. pil. MOSZYŃSKI, sierż. pchor. pil. KOWALSKI, sierż. pchor. pil. SALSKI – wg beletrystycznego opisu płka pil. W. Króla w „Tygrysie” – „POZNAŃSKIE SKRZYDŁA”.

6) – Ju-86 – ppor. pil. BIBROWICZ – wg Komisji Bajana.

7) – Ju-86 – kpr. pil. KUIK – wg Komisji Bajana (były to 2 bombowce – z 6ciu – z końcówkami lotu w obszarze : Turek – Dąbie – Uniejów).

8) – Ju-86 (być może był to Do-17 ?) – ppor. pil. GEDYMIN – wg Komisji Bajana (zestrzał podany przy błędnej dacie 7. IX. – ponadto powinno być tam zaznaczone - że był to zestrzał wspólny, z innym pilotem 131. EM).

9) - Bf-110 – sierż. pchor. pil. MALIŃSKI – wg Komisji Bajana - podawany przy dacie 7. IX. (a bywało - że i przy 9. IX.).

10) – Bf-110 – kpr. pil. JASIŃSKI - podany przy dacie 10. IX. (wraz z He-111 ppor. pil. Gedymina) – w „Dzienniku … z 1939 roku” – co może oznaczać jednak faktyczną datę jako 6. IX. Wg informacji ustnych – 2 samoloty Bf-110 – 6. IX. – porze ranno – przedpołudniowej wylądowały przymusowo w polu wioski Biała Panieńska (na płd. – wsch. od miasteczka Rychwał).

11) – Bombowiec Do-17Z – który wylądował przymusowo wg danych niemieckich - w polu na płn. od Stawiszyna a następnie uległ zniszczeniu poprzez spalenie przez swą załogę.

12) – Bombowiec Do-17Z – który wg danych niemieckich wylądował przymusowo w okolicy Kalisza, odnosząc 20 % uszkodzenia.
Wg danych polskich – 6. IX. miały zostać zestrzelone 2 samoloty typu niby „Do-215”(wg mjra pil. dypl. Koźmińskiego). Po jednym zaś Dornierze – wg danych byłego D-cy Lotnictwa Armii „POZNAŃ” – płka dypl. pil. inż. – Kuźmińskiego – mieli zestrzelić kaprale piloci : MATUSZAK i ŻERKOWSKI. Obecnie obydwa bombowce są niewłaściwie przypisywane paru różnym pilotom jak : d-cy dyonu, ppor. Gedyminowi lub pchor. M. Nowakowi.

13) – Do-17 (bombowiec) – ppor. pil. ŁUCZYŃSKI – wg Komisji Bajana – przy dacie 7. IX. Płk A. Kurowski podawał tutaj datę 6. IX. a mjr dypl. pil. Koźmiński nawet jako w dniu 5. IX.

14) – Do-17Z – mjr pil. MUMLER (U – z dwoma kropkami) – podany w monografii J. B. Cynka. Wg danych ustnych – tego typu pojedynczy samolot uległ całkowitemu zniszczeniu (z załogą) w polu wioski Pólko, w płn. stronie Kalisza, w porze późniejszego już popołudnia.

15) – Hs-126 – podany przez mjra dypl. pil. Koźmińskiego przy dacie 5. IX. – ale dla okoliczności dnia wymienianych dla 6. IX.

16) – Ju-52 – podany przez mjra dypl. Koźmińskiego dla dnia 6. IX.

17) – He-111 – por. pil. WIŚNIEWSKI – podany przy 7. IX. przez Komisję Bajana.

18) – He-111 – kpr. pil. GABRIEL – podany w „Dzienniku … z 1939 roku”) przy dacie 8. IX. (wraz z He-111 – mjra „Mimlera” w rejonie Koła, Bf-109 – por. pil. Wiśniewskiego i Do-17 ppor. pil. Łuczyńskiego).

19) – He-111 – kpt. JASTRZĘBSKI - podany przy 6. IX. – w książce : Melchior Wańkowicz – „WRZESIEŃ ŻAGWIĄCY” (wg inf. byłego D-cy Lotnictwa Armii „POZNAŃ”).

20) – He-111 – sierż. pchor. pil. NOWAK – który uległ zniszczeniu na zalewowej łące rzeki Warty z płd. strony toru kolejowego – w odległości niecałych 10 km na wschód od stacji kolejowej w Koninie (wg inf. ustnych). Lądowanie P-11 – na nowo wyznaczonej zasadzce Ostrowy. Dane : płka Kurowskiego, Jerzego Pawlaka.

21) – He-111 – ppor. pil. GEDYMIN – który to samolot uległ zniszczeniu – wg inf. ustnych - spadając z załogą w polu wioski Podgór, w płn. – zach. rejonie Koła. Zestrzał podany przez Komisję Bajana jako Ju-86 wspólny z ppor. pil. Nowakiem w dniu 8. IX.

22) – He-111 - mjr MUMLER (U – z dwoma kropkami) i ppor. Grzybowski - zestrzał podany przez Komisję Bajana jako Ju-86 wspólny - przy dacie 8. IX. Wg inf. ustnych – He-111 uległ zniszczeniu 6. IX. w pobliżu miejscowości Teresina w płd. – wsch. rejonie Konina (znad rejonu Koła – przelatywał poprzez płn. – wsch. i płn. – zach. rejon miasta Turek).

1-9U) – 9 samolotów uszkodzonych, wg danych niemieckich, w tym : 3 Do-17Z, 1 Bf-110, 3 He-111H, 2 a może 3 Ju-87.

ZASADZKI :

I – KOŚCIELEC :

1) – He-111- który spadł i uległ zniszczeniu na podwórzu niemieckiego kolonisty w wiosce Siedliska – w pobliżu wiosek Janowiec i Mąkolno (w płd. – wsch. rejonie Sompolna).

2) – He-111- który spadł w południowym rejonie Ignacewa, w pobliżu jeziora Lubstowskiego (w obszarze : Licheń – Lubstów ; na płd. – zach. od Sompolna).

II - PRZYBOROWO („CZERNIEJEWO”) – należące obecnie do Gminy Łubowo w powiecie gnieźnieńskim :

1PR) – Bf-109 – który po udanym ataku naszej P-11 – odlatywał mocno dymiąc kursem zachodnim i mógł spaść na lasy : albo rejonu Promna – albo nieco dalej – w rejonie Wierzonki - Kobylnicy. Zestrzał prawdopodobny – wg inf. ustnych.

2) – He-111 – który mocno dymiąc – wylądował przymusowo w płd. rejonie przystanku kolejowego w Lednogórze, niedaleko wioski o nazwie Wojnowo. Dane ustne.

3) – He-111 – który po atakach wykonanych przez 2 P-11 nad stacją kolejową w Kostrzynie – z palącym się jednym silnikiem – wylądował przymusowo z płd. strony majątku i parku o nazwie Klony, na nieczynnym lądowisku, po wschodniej stronie drogi z Kostrzyna do Środy – wg inf. ustnych.

4) – Ju-87 – który jako ostrzelany w rejonie stacji kolejowych Żydowo – Czerniejewo – wylądował przymusowo jako uszkodzony w polu albo Rakowa albo już Grabów, w odległości około 1,5 km na płd. – zach. od Czerniejewa a po pewnym czasie - został spalony od bomb zapalających zrzuconych przez 2 inne Ju-87. Dane niemieckie (książka M. Emmerlinga – Cz. III - nie podaje przyczyny wylądowania Ju-87 koło Czerniejewa) i ustne z okolicy Czerniejewa i z Nekli.

Razem 6. IX. : do około 28 samolotów – z tego 26 podawanych jako pewne i 2 Bf-109 jako prawdopodobne.

Z lotniska podstawowego w Osieku Małym – zestrzelono maksymalnie do około 22 samolotów, z tego jednego Bf-109 prawdopodobnie (6 He-111, 3 Do-17Z, 1 bombowiec Do-17, do 3 Ju-86, 1 Ju-52, 4 B-109 a jeden prawdopodobnie, 2 Bf-110, 1 Hs-126).

Z dwóch zasadzek zestrzelono 6 samolotów, w tym jednego Bf-109 prawdopodobnie (oraz : 4 He-111 i 1 Ju-87).
Typy i ilości łącznie zestrzelonych samolotów : 10 He-111, 3 Do-17Z, 1 bombowiec Do-17, do 3 Ju-86, 1 Ju-52, 4 Bf-109 plus 2 dalsze – prawdopodobne, 2 Bf-110, 1 Ju-87, 1 Hs-126).

Nazwiska pilotów zwycięzców są znane w przypadku 19 zwycięstw plus 1 prawdopodobnego (4 pewnych i 1 prawdopodobny Bf-109, 2 Bf-110, 6 He-111, 3 Ju-86 - choć w jednym przypadku są to informacje niepełne, 1 Do-17Z, 1 Do-17, być może też w dalszych 2 przypadkach Do-17Z ?). W 8 miu przypadkach zestrzeleń – są one anonimowe, bez nazwisk (Osiek Mały – Ju-52, Hs-126, 2 He-111 z zasadzki pobliża Kościelca, z zasadzki z Przyborowa : Ju-87, 2 He-111, 1 Bf-109 jako zestrzał prawdopodobny).

-----------------------------------

Znane nazwiska pilotów zwycięzców z dnia 6. IX. :

Osiek Mały :

1-2) – Por. Wiśniewski – Bf-109, He-111.
3) – Kpr. M (Mazur) – Bf-109.
4) – Sierż. pchor. Wapniarek – Bf-109.
5) – Ppor. Bibrowicz – Ju-86.
6) – Kpr. Kuik – Ju-86.
7-8) – Ppor. Gedymin – Ju-86 lub „Do-17” (brak nazwiska drugiego pilota – współ zwycięzcy, He-111).
9) – Sierż. pchor. Maliński – Bf-110.
10) – Kpr. Jasiński – Bf-110.
11) – Kpr. Matuszak – Do-17 (możliwe, że Do-17Z).
12) – Kpr. Żerkowski – Do-17 (możliwe, że Do-17Z).
13-14) – Ppor. Łuczyński – Bf-109, Do-17. 15, 5) – Mjr Mumler (u – z dwoma kropkami) – Do-17Z, 1/2 He-111.
16) – Ppor. Grzybowski – 1/2 He-111.
17) – Sierż. pchor. Nowak – He-111.
18) – Kpr. Gabriel – He-111.
19) – Kpt. Jastrzębski – He-111.
20PR) – Por. Moszyński, sierż. pchor. Kowalski, sierż. pchor. Salski – Bf-109 – zestrzelenie prawdopodobne.

-----------------------------------------

Zestrzelenia – potwierdzone informacjami ustnymi :

Osiek Mały : 2 Bf-110 – które wylądowały na spodzie kadłubów w polu wioski Biała Panieńska, - Bf-109 – „ppor. pil. Łuczyńskiego”, - Do-17Z – d-cy dyonu – w polu wioski Pólko na płn. od Kalisza, - 3 He-111 w porze popołudniowej : „sierż. pchor. pil. Nowaka”, „ppor. pil. Gedymina” i jako wspólne zwycięstwo d-cy dyonu wraz z ppor. pil. Grzybowskim. Razem - 7 samolotów.
- Zasadzka koło Przyborowa – 1 Ju-87.
W sumie : 8 samolotów.
--------------------------------------

Informacje jedynie ustne :

2 He-111 – z zasadzki „Kościelec”, 3 samoloty z zasadzki w Przyborowie : 2 He-111 i jeden Bf-109 – zestrzelony prawdopodobnie. Razem – 4 samoloty plus 1 Bf-109 prawdopodobny.
__________________________

Wg danych z Niemiec : 2 zestrzelone bombowce Do-17Z, w tym jeden jako zniszczony a drugi jako lekko uszkodzony plus 9 (a może i 10 uszkodzonych) samolotów : 3 Do-17Z, 1 Bf-110, 3 He-111H, min. 2 Ju-87 – z których wszystkie doleciały na swe lotniska, mimo że jeden Ju-87 na pewien czas gdzieś się „zagubił”.

========================

7. IX. 1939 r. (czwartek)

Lotnisko PODSTAWOWE OSIEK MAŁY :

1-4) – 4 He-111 – w tym 1 He-111 – kpt. pil. JASTRZĘBSKI – wg inf. z książki : Wacław Król – „Lotnicy spod znaku poznańskiego „kruka”. Zapewne jeden z zestrzelonych He-111 – uległ zniszczeniu rano w pobliżu Uniejowa.

5) – Możliwe, że bombowiec typu Do-17 z trzy osobową załogą – zestrzelony rano przez 2 P-11 w rejonie dworu Głębokie, po wschodniej stronie drogi z Kłodawy do Uniejowa. Informacja z „Tygrysa” nr 14/84 – Juliusz Malczewski – „Przed nami Bzura” ( Uwaga ! : w swej części IV – błędnie podałem imię autora książeczki nie jako Juliusza Malczewskiego, lecz przez jakaś pomyłkę czy roztargnienie jako Tadeusza – za co tu przepraszam).

6) – Bf-110 C - zestrzelony rano około 7:00 (podawany dla sierż. pchor. pil. Malińskiego – którego już nie było w dywizjonie). Inf. z książki : Janusz Ledwoch – „Messerschmitt Bf 110”, część I (Nr 71) , Wydawnictwo Militaria, Warszawa 1998, ze strony 8.

7X) – Bf-109 – podawany dla sierż. pchor. pil. Malińskiego – którego już nie było w 132. EM – w książce : „P.11c”, STRATUS, Sandomierz 2003.
Możliwe – że jednego z tych 2 podanych wyżej Messerschmittów mógł zestrzelić kpr. pil. JASIŃSKI (przy 7. IX. – były D-ca Lotnictwa Armii „Poznań” podawał – że jednego „Messerschmitta” miał właśnie zestrzelić podany tu kpr. pilot, ale którego ? – nie jest to już możliwe do bezbłędnego tu przyznania). Powyższa informacja może tutaj wzbudzać pewne wątpliwości co do rzeczywistego zaistnienia zestrzału samolotu Bf-109.

X1) – „7. IX.” - He-111 – mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) – zestrzał podany w jednym z dokumentów londyńskich (we wniosku o nadanie jemu Orderu VIRTUTI MILITARI ). Jednakże w owej lakonicznej informacji nie ma takich danych : z jakiego to było lotniska w owym 7. IX. – z Osieka Małego ? czy po południu – z nowego już lotniska Ostrowy ? oraz inne jakiekolwiek choćby jego okoliczności (samemu czy z innym może pilotem jak w dniu 6. IX., w jakiej porze dnia, w rejonie jakich miejscowości itp.). W „Dzienniku działań Dyonu III/3” z 1939 roku jest podana informacja – że dnia „8. IX.” – z lotniska podstawowego w Osieku Małym – mjr „Mimler” – zestrzelił He-111 w rejonie Koła (podczas patrolowania zaczepnego i zwalczania wypraw bombowych nad linią kolejową Słupca – Kłodawa) – co faktycznie odnosi się do popołudnia dnia 6. IX. A zatem trudno ów zestrzał z dnia „7. IX.” uznać za w pełni prawdziwy i wiarygodny a raczej należy go zaszufladkować do grona informacji bardzo niepewnych, wątpliwych i typu pomyłkowego z He-111 z dnia 6. IX.
-----------------------------------------

7. IX. – lotnisko podstawowe Osiek Mały – razem : 4 He-111, możliwe – że 1 bombowiec Do-17, 1 Bf-110, być może – ale już ze znakiem zapytania - 1 Bf-109. W sumie – 6 a może i 7 (?) samolotów.
---------------------------------------

Znane nazwiska pilotów zwycięzców :

1) – Kpt. Jastrzębski – He-111.
2) – kpr. Jasiński – Bf-110 lub Bf-109 (sprawa obecnie - nie do wyjaśnienia).

--------------------------------------------------

Informacje ustne o zestrzelonych 7. IX. samolotach – brak takowych.

-------------------------------------------------

Ogólny bilans zwycięstw z lotniska podstawowego w Osieku Małym :

5. IX. – 5 samolotów (3 He-111, 2 Ju-86 a raczej 2 Do-17).
6. IX. – 21 samolotów plus 1 prawdopodobny (6 He-111, 3 Do-17Z, 1 bomb. Do-17, do 3 Ju-86 ; być może 1 był typu Do-17 ?, 1 Ju-52, 4 Bf-109 plus 1 Bf-109 prawdopodobny, 2 Bf-110, 1 Hs-126).
7. IX. do południa : max. do około 7 samolotów, w tym 4 He-111, 1 być może bombowiec Do-17, 1 Bf-110, możliwe – że 1 Bf-109 ? (informacja nieco wątpliwego typu).

Razem w dniach 5 - 7. IX. : maksymalnie do około 33 samolotów plus jeden prawdopodobny.
-------------------------------

Samoloty wg typów :
13 He-111,
3 Do-17Z (6. IX.)
2 bombowce Do-17 (6. i 7. IX.) ,
2 bombowce „Ju-86” a raczej Do-17 z dnia 5. IX.,
3 (a może tylko 2 ? Ju-86 plus 1 Do-17) przy 6. IX.,
1 Ju-52,
do 4 - 5 Bf-109 plus 1 prawdopodobny,
3 Bf-110,
1 Hs-126.
Razem 32 - 33 + 1 prawdopodobny + 12 uszkodzonych samolotów (6 He-111H, 3 Do-17Z, 1 Bf-110, 2-3 Ju-87).
----------------------------------

Zwycięstwa z zasadzek (z dni 5. i 6. IX.) :

15 samolotów, z tego 14 pewnych a 1no prawdopodobne :
6 He-111,
4 Do-17 (w tym 3 bombowce a 1 - ? ) – 5. IX., 3 Bf-109 plus 1 prawdopodobny z 6. IX.,
1 Ju-87 – 6. IX.
3 uszkodzone He-111H.

Łącznie z lotniska Osiek Mały i z zasadzek :

5. IX. – 14 (5 He-111, 4 Do-17, 2 Ju-86 – a raczej 2 Do-17, 3 Bf-109), 6. IX. – 26 + 2 prawdopodobne (10 He-111, 3 Do-17Z, 1 Do-17, 3 Ju-86, 1 Ju-52, 1 Ju-87, 4 Bf-109, 2 Bf-109 – prawdopodobne, 2 Bf-110, 1 Hs-126),
7. IX. – 6 - max. do 7 ( 4 He-111, 1 bomb. Do17, 1 Bf-110 i 1 dość niepewny Bf-109).
----------------------------------

Osiek Mały - zwycięstwa – przy których znane są nazwiska pilotów :

- 5. IX. – 5 (3 He111, 2 Ju-86 a raczej 2 Do-17),
- 6. IX. – 20 (4 Bf-109 + 1 Bf-109 prawdopodobnie, 2 Bf-110, 3 Ju-86 - choć w jednym przypadku – informacja niepełna, Do-17- 3, Do-17Z – 1, He-111 – 6),
- 7. IX. – Osiek Mały – do południa – 2 (He-111, albo Bf-110 – albo może Bf-109 ? ).

Razem : 27 samolotów, w tym 1 Bf-109 prawdopodobny a w dwóch przypadkach dane są niepełne : przy 6. IX. – i Ju-86 „ppor. pil. Gedymina” oraz przy dniu 7. IX. – i nazwisku kpr. pil. Jasińskiego (albo Bf-110 albo Bf-109 ?).

Zasadzki :

5.IX. – Piotrowo – 2 (He-111, Do17).
- „Ślesin” – 3 Do-17 - choć w przypadku sierż. pchor. pil. Pudelewicza – nie jest ono potwierdzone innymi informacjami podobnie jak w ewentualnym drugim jego przypadku zestrzelenia He-111 nr fabr. 1465 – która to inf. należeć może bardziej do sfery przypuszczalnej niż do inf. „pewnej”.

Łącznie z Osieka Małego i z sieci zasadzek – znane są nazwiska pilotów w odniesieniu do ~ 32 zwycięstw, jednakże w 4 przypadkach (Do-17 i „sierż. pchor. pil. Pudelewicza” oraz He-111 nr fabr. 1465 – są one bardziej może domniemanymi i niepotwierdzonymi, „Ju-86 – ppor. pil. Gedymina” i kpr. pil. Jasińskiego : Bf-110 czy może Bf-109 ?) nie są one pełne czy na 100 % pewne.
-----------------------------------------

Ilości zestrzeleń – mających potwierdzenia ustne, w terenie :

5. IX. – 7 („Ślesin” – 3 bombowce Do-17, He-111 nr 1465, zasadzka „Kościelec” – 2 Bf-109, Osiek Mały - He-111 – „sierż. pchor. pil. Pudelewicza”). 6. IX. – 8 (2 Bf-110, Bf-109 „ppor. pil. Łuczyńskiego”, Do-17Z – d-cy dyonu, 3 He-111 : sierż. pchor. pil. Nowaka, ppor. pil. Gedymina, wspólne d-cy dyonu wraz z ppor. pil. Grzybowskim) oraz Ju-87 z zasadzki pobliża Przyborowa.
Razem – 15 samolotów.
-------------------------------------

Informacje jedynie ustne :

5. IX. – 1 (Bf-109 – możliwe, że z zasadzki w Piotrowie ?),
6. IX. – 5 – w tym 1 prawdopodobny (2 He-111 z „Kościelca”, z Przyborowa : 2 He-111, 1 Bf-109 jako prawdopodobny).
Razem – 6 samolotów, w tym 1 prawdopodony (4 He-111, 1 Bf-109, 1 Bf-109 jako prawdopodobny).

-----------------------------------------------------

Zestrzelenia – które wcale nie zaistniały w takiej jak tu podawanej postaci - a które były lub są nawet i obecnie przedstawiane w różnych publikacjach :

1) - 5. IX. – zasadzka „Ślesin” – Do-17 - ppor. pil. Łuczyński – inf. z „Dziennika … z 1939 r” - podana przy dacie „7. IX.” (faktycznie ów Do-17 został zestrzelony na zasadzce w Piotrowie w płd. rejonie Poznania 5. IX.).

2) - 6. IX. – Osiek Mały – Do-17Z w płn. stronie Stawiszyna – mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) – co nie jest prawdą (raczej było to zestrzelenie jednego z dwóch kaprali pilotów : Matuszaka lub Żerkowskiego). D-ca dyonu natomiast swego Do-17Z – zestrzelił dopiero po południu – który uległ zniszczeniu w polu wioski Pólko, niedaleko Kalisza.
Ponadto przy tym zestrzeleniu – podanym przez stronę niemiecką jako : na północ od Stawiszyna pojawiła się polska manipulacja – że miał on rzekomo wylądować w polu wioski Siąszyce (na północ od wioski Zosinki) i tam ulec spaleniu (na płd. – zach. od miasteczka Rychwał) – gdzie faktycznie w owym podanym polu wylądował 4. IX. z jednym palącym się silnikiem Ju-52 z napisem na kadłubie HAMBURG ALTONA.

3) - 6. IX. – Osiek Mały – jeden z dwóch Do-17Z podanych przez stronę niemiecką w porze ranno – przedpołudniowej – sierż. pchor. pil. Nowak. Pilot ten - 6. IX. zestrzelił faktycznie po południu jedynie 1 He-111 i nic więcej poza tym. Przypisywanie jemu Do-17Z – jest tutaj już pewnym nadużyciem oraz zwyczajną manipulacją.
4) – 6. IX. – Osiek Mały – Do-17Z (jeden z dwu podanych przez stronę niemiecką) – ppor. pil. Gedymin (owszem, Komisja Bajana podaje dla tego pilota „Ju-86” – a przez niektórych rozumianego jako „Do-17” – ale raczej nie był to Do-17Z z pobliża Stawiszyna) – a przynajmniej nie ma na to żadnych dowodów typu pisemnego (jak też i ustnego - w byłych wypowiedziach Pana Gedymina).
5) - 6. IX. – Osiek Mały (a lądowanie P-11tek na zasadzce Ostrowy) – Ju-86 (a niekiedy podawany też jako He-111 w dniu 6. IX.) – wspólny dla dwu pilotów : ppor. Gedymina i sierż. pchor. Nowaka) – wg Komisji Bajana przy dacie 8. IX. Faktycznie obydwaj piloci zestrzeli 6. IX. - każdy po jednym He-111.
6) - 7. IX. – He-111 – mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) – nie wiadomo czy miało to być zestrzelenie z lotniska w Osieku Małym ? czy może już z Ostrowy ? (a więc dopiero po południu) a po wtóre może tutaj być pewna manipulacja z He-111 z dnia 6. IX. (a przypuszczalnie jest nią) - będącym wspólnym zestrzeleniem wraz z ppor. pil. Grzybowskim.

7) - 7. IX. – Osiek Mały - He-111 – sierż. pchor. pil. Maliński – w porze rannej nad Uniejowem – wg inf. Pana J. B. Cynka (faktycznie był to zestrzał nad Uniejowem innego pilota 132. EM (z klucza pod dowództwem kpt. pil. Jastrzębskiego). Pilota Malińskiego 7. IX. – nie było już w dywizjonie a po drugie w swej ostatniej – trzeciej walce powietrznej 6. IX. – ostrzeliwał wpierw jednego z Ju-86, a po nim walczył z Bf-110. Z He-111 - 6. IX. – na pewno on nie walczył.

8) – 7. IX. w porze ranno – przedpołudniowej – Bf-109 – sierż. pchor. pil. Maliński – samolot zestrzelony w obszarze pomiędzy Kaliszem a Kołem. Po pierwsze – tego pilota już nie było w dyonie a po drugie - nigdy on nie walczył z tego typem samolotu w owych dniach Września 39 roku. A zatem mógł to być ewentualny zestrzał innego pilota, możliwe, że ze 132. EM.

------------------------------------------

Zestrzelenia – niezbyt pewne, nie do końca wyjaśnione, budzące też pewne wątpliwości :

1) – 5. IX. – Bf-109 z okolicy Nowego Tomyśla – pod kątem – czy było to zestrzelenie z zasadzki z Piotrowa ?, czy może z Tulec ? a ponadto – czy było to zestrzelenie, czy może jakiś wypadek lotniczy ?

2) – 5. IX. – Bf-109 – podany w 1974 r. przez płka Kurowskiego - jako zestrzelony nad Kołem - przez sierż. pchor. pil. Pudelewicza. O ile był to zestrzał z zasadzki „Kościelec” – to na owej zasadzce wymienionego pilota nie było (przyleciał on alarmowo z zasadzki „Ślesin” i do wieczora przebywał w Osieku Małym). Zwycięstwo nad samolotem He-111 – odniósł on na samolocie P-11c - należącym do d-cy dyonu (który po południu przebywał na lądowisku w Malczewie – na które to przyleciał z zasadzki „Ślesin” - na RWD- 8 wraz z sierż. pchor. pil. Olewińskim).

3) – 6. IX. – Osiek Mały - Ju-86 – ppor. pil. Gedymin (podany przez komisję Bajana przy dacie 7. IX.). Tutaj niewiadomą stanowi czy rzeczywiście był to tego typu samolot a nie np. Do-17 a nawet może He-111? i kto był tam jeszcze jego współ zwycięzcą.

4) – 7. IX. – Osiek Mały - kpr. pil. Jasiński – czy był to Bf-110 ? czy może Bf-109 ? (przy 7. IX. ma on lakonicznie podanego jednego „Messerschmitta”).

5) – 7. IX. – Osiek Mały – Bf-109 podany z pory ranno – przedpołudniowej dla sierż. pchor. pil. Malińskiego w obszarze Kalisz – Koło (przez polskiego historyka – Pana T. J. Kopańskiego ; możliwe, że takiego typu samolot mógł zestrzelić kpr. pil. Jasiński – ale jest to tylko przypuszczenie i hipoteza).

------------------------------------------

Piloci – którzy ubyli z III/3 DM – w dniach 5. IX. do południa 7. IX. - a zasługujący na tytuł Asa Myśliwskiego :
I – Sierż. pchor. pil. Jan Leonard MALIŃSKI :

1-3) – 3. IX. - Nałęcz („Gębarzewo”) – 3 He-111 – w tym jeden podany w roku 2002 przez stronę niemiecką.
4) – 4. IX. – Nałęcz – He-111,
5) – 6. IX. – Osiek Mały – Bf-110,
Razem – 5 pewnych zwycięstw.

II – Ppor. pil. Paweł Longin ŁUCZYŃSKI :

1) – 3. IX. – Nałęcz – He-111,
2-3) – 4. IX. – Nałęcz – rozpoznawczy Do-17Z, Ju-52,
4) – 5. IX. – Piotrowo – Do-17,
5-6) – 6. IX. – Osiek Mały – Bf-109, bombowiec Do-17.
Razem – 6 samolotów.

-----------------------------------------------

Samoloty utracone w dniach 5. - 7. do południa IX. :

5. IX. - 2 (1 P-11 i 1 RWD-8) :

1) – Kleczew (płd. – zach.) - P-11c – kpr. pil. Albrecht – skakał ze spadochronem w okolicy Ślesina późniejszym już popołudniem z palącego się samolotu, zestrzelonego ogniem strzelców pokładowych He-111.

2) – RWD-8 utracony podczas przelotu z Malczewa do Osieka Małego z powodu błędów nawigacyjno – pilotażowych (wypadek lotniczy w locie przelotowym ; przy okolicznościowym, terenowym lądowaniu).

6. IX., lotnisko podstawowe Osiek Mały :

1)- P-11c – kpr. pil. Kroczyński – zapewne ostrzelany rano w rejonie Skulska – Ślesina – przez Bf-109. P-11 – rozbity przy lądowaniu. Odleciał – po „naprawach” – 9. IX. do Kierza.

2) – P-11c – sierż. pchor. pil. Maliński – zestrzelony przez Bf-110 – pilot skakał ze spadochronem.

3) – P-11c – kpr. pil. Skarbecki – samolot silnie uszkodzony w lewy płat skrzydła ogniem z działka Bf-110. P-11 po dość prowizorycznej „naprawie” – odleciał 9. IX. do Kierza.

4) – P-11c - ppor. pil. Bibrowicz – samolot uszkodzony od ognia Bf-110 a po prowizorycznej „naprawie” – odleciał 9. IX. do Kierza.

5) – P-11c – ppor. pil. Łuczyński – który po południu miał bardzo wielką kraksę w pogoni za bombowcem Do-17 - dość daleko od lotniska Osiek Mały.

Razem – ubyły 3 P-11 jako zniszczone a także 3 P-11 – jako dość uszkodzone i niezdolne po wstępnych „naprawach” już do lotów bojowych oraz 1 poważnie uszkodzony i porzucony RWD-8.

Uszkodzony P-11 „ppor. pil. Gedymina” – został naprawiony na lotnisku Ostrowy w porze ranno – przedpołudniowej 7. IX. a minimalnie uszkodzony P-11 sierż. pchor. pil. Nowaka – jeszcze wieczorem 6. IX. - a rano dwaj piloci : ppor. Grzybowski z podchorążym Nowakiem odbyli lot eskortowy przy rozpoznawczym „Karasiu”. D-ca dyonu (wbrew paru podawanym informacjom) - w owym osłonowym locie nie uczestniczył, bowiem zjawił się swym P-11 na lotnisku Ostrowy dopiero w południe.


=======================
=======================

LOTNISKO PODSTAWOWE OSTROWY – ZWYCIĘSTWA :

7. IX. 1939 r. :

1) – He-111 – podany przy 7. IX. dla lotniska Ostrowy przez mjra dypl. pil. Koźmińskiego. Natomiast w „Dzienniku … z 1939 r.” jest informacja, że „10. IX.” z lotniska podstawowego w „Krośniewicach” - zostały zestrzelone 3 samoloty : kpr. pil. Jasiński – Bf-110, kpr. pil. Matuszak – He-111, ppor. Gedymin – He-111. Zatem – jest duże prawdopodobieństwo zestrzelenia He-111 przez kpr. pil. Matuszaka w pierwszym dniu bojowej działalności lotniska podstawowego Ostrowy.

2) – Ju-52 – podany dla lotniska Ostrowy przez mjra dypl. pil. Koźmińskiego przy dacie 7. IX. Natomiast były D-ca lotnictwa Armii „Poznań” – płk dypl. pil. inż. Kuźmiński – przy dacie 7. IX. – podał, że jednego „Junkersa” miał zestrzelić por. pil. Wiśniewski. Wg informacji ustnych – samolot Ju-52 uległ zestrzeleniu późniejszym już popołudniem stosunkowo niedaleko na południe od miejsca ukrycia i postoju kilku P-11 na lotnisku Ostrowy (na płd. – zach. od wioski Wołodrza) – a wieczorem został z tamtego miejsca przeciągnięty ciągnikiem gąsienicowym w inne miejsce i tam zamaskowany – aby nie wzbudzał zainteresowania samolotom Luftwaffe pobliskim polskim lotniskiem.

3U) – Do-17Z uszkodzony wg danych niemieckich w 20 %. Pan J. B. Cynk podawał ten samolot jako zestrzał pewny w dniu 7. IX. dwu pilotów P-11: ppor. Łuczyńskiego (a powinien podać sierż. pchor. pil. Wapniarka) z kpr. pil. Mazurem.

ZASADZKI :

I – OSIEK MAŁY (lotnisko działania równoległego w stosunku do lotniska podstawowego Ostrowy) :

1) – Bf-109 – zestrzelony w porze bardzo późnego popołudnia, który spadł w polu wioski Wąsosze (na płd. – wsch. od Ślesina ; w obszarze – Ślesin – Licheń). Możliwe, że był to jeden z niemieckich samolotów myśliwskich osłaniających bombowce w rejonie przejścia mostowego w Ślesinie.
2PR) – Bf-109 zestrzelony prawdopodobnie. W porze popołudniowej, z drogi Kłodawa – Uniejów (w rejonie miasteczka Dąbie i rzeki Ner) został zaobserwowany w locie – w kierunku wschodnim – dość mocno dymiący pojedynczy Messerschmitt Bf-109. Nie spadł on jednak na ziemię na oczach jednego z żołnierzy Armii „Poznań” (zatem mógł jeszcze przeleć w powietrzu blisko 10 - lub i więcej km - zanim nastąpiła „gdzieś” jego końcówka lotu). Nie podążał za nim (nawet w odległości kilku km) żaden polski myśliwiec. Czy mógł on np. „oberwać” ogniem naziemnej OPL (ogniem artylerii przeciwlotniczej ?) – nie wiadomo.

II - MCHÓWEK :

1) – He-111 – sierż. pchor. pil. Salski – który to samolot po południu został zestrzelony w odległości około 10 km na płd. – wsch. od siedziby gen. T. Kutrzeby (od dworu Mchowo - znajdującego się z płd. strony drogi z Sompolna do Izbicy Kujawskiej, gdzie w sadzie owocowym na wschód od dworu były 3 RWD-8 z 6. Plutonu Łączności a z płd. i płd. – zach. strony dworu – przy lesie były 2 lądowiska dla niedużych samolotów (w tym m. in. łącznikowych dwupłatów).

III – PRZYBOROWO w okolicy Czerniejewa :

1PR) – Bf-109 – kpr. pil. Adamski - który to mocno dymiący samolot mógł spaść na lasy okolic Promna lub Wierzonki – Kobylnicy.
2PR) – He-111- który z jednym mocno dymiącym silnikiem znad miejscowości Psary (na płn. - zach. od Wrześni) – odlatywał kursem południowym nad rejon lasów południowych okolic Miłosławia.

Razem po południu 7. IX. : z lotniska podstawowego 2 samoloty (He-111 i Ju-52) oraz jeden uszkodzony Do-17Z a z zasadzek : 2 samoloty (He-111, Bf-109) + 3 – prawdopodobne (2 Bf-109, 1 He-111).


Zestrzelenia – przy których znane są nazwiska pilotów :

Ostrowy – 2 (He-111, Ju-52) plus 1 uszkodzony Do-17Z.
Zasadzki – 2 ( Mchówek – He-111, Przyborowo – 1 Bf-109 prawdopodobny).
Razem – 3 samoloty plus 1 prawdopodobny plus 1 uszkodzony.
---------------------------------------

Informacje o zestrzelonych samolotach poparte informacjami ustnymi :

Ostrowy – Ju-52. Razem - 1 samolot.
---------------------------------------------------

Informacje jedynie ustne :

Mchówek – 1 He-111.
Osiek Mały – 2 Bf-109, z tego 1 prawdopodobny (a nawet wątpliwy – czy nie przez OPL ?).
Przyborowo – 2 prawdopodobne (Bf-109, He-111).
Razem – 2 samoloty (He-111, Bf-109) + 3 prawdopodobne (He-111, 2 Bf-109).

========================


8. IX. 1939 r. (piątek) :

LOTNISKO PODSTAWOWE OSTROWY :

1) – 1 samolot zestrzelony rano – wg inf. płka Kurowskiego.
2) – Do-17 – ppor. pil. Olewiński – wg Komisji Bajana. Wg inf. ustnej - jeden bombowiec – (lecz nie ustalonego typu - w porze już popołudniowej) - miał ulec zestrzeleniu w rejonie stacji i węzła kolejowego w Krośniewicach.
3X) – Ju-86 (Do-17) – mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) i ppor. pil. Grzybowski – wg Komisji Bajana. Przy tym zestrzeleniu – nigdy nie zostały przedstawione jakiekolwiek okoliczności jego zestrzelenia ani też podany – choćby z dużym przybliżeniem – jego punkt pobojowiska. Być może samolot ten został zestrzelony z rana, jako pierwszy zestrzał dnia ? a być może już po południu – wraz z Do-17 „ppor. pil. Olewińskiego” ? Wątpliwości przy dacie 8. IX. - wzbudza też typ owego bombowca jako „Ju-86”. Jest też wielce prawdopodobne, że zarówno były d-ca dyonu jak również i Komisja Bajana – dokonały tutaj paru pomyłek z tym zestrzeleniem – które powinno być podane jako : He-111 - przy dacie 6. IX. i lotnisku działania w Osieku Małym ?

ZASADZKI :

I – CHOTEL (w pobliżu IZBICY KUJAWSKIEJ):

1) – Do-17 rozpoznawczy – kpr. pil. Kroczyński – który to samolot spadł w polu wioski Boniewo – ulegając zniszczeniu (na płn. – wsch. od Izbicy Kuj. a na zachód ; z lekka na płd. – zach. od miejscowości Choceń).

2X) – He-111 – który wg informacji ustnych miał przymusowo wylądować albo 8. IX. a wg innych informatorów – 9. IX. w polu wioski Piaski - na zachód od Lubrańca (w południowo – zachodnim rejonie Brześcia Kujawskiego). Gdyby rzeczywiście była to data 8. IX. – z pewnością mógł to być jakiś nieznany zestrzał z zasadzki Chotel a gdyby rzeczywistą datą był dzień 9. IX. – byłoby to zestrzelenie znane : „ppor. pil. Andersa” z lotniska głównego - położonego z lekka na płd. – zach. od miasteczka Lubień.

II - „LIPINY” – koło MACIEJEWA (dawniejsze lądowisko trasowe dla samolotów PLL „LOT”) :

1) – He-111- który zakończył swój lot upadkiem na ziemię i zniszczeniem : na północ od miejscowości Kramsk (w południowym rejonie Sompolna).

2) – He-111- który spadł na las miejscowości Dąbrowa (na płd. – zach. od Sompolna).
3) – Bf-110 – kpt. pil. Jastrzębski – dane Komisji Bajana dla lotniska podstawowego „Krośniewice” – który to samolot spadł na las po północnej stronie drogi w Ignacewie (droga ze Ślesina do Sompolna).

X) – Od jednego jedynie świadka z południowej strony jeziora Lubstowskiego – uzyskałem informację – że widział on na swoje oczy - w porze popołudniowej - jeden palący się w locie samolot dwusilnikowy – nieustalonego typu, lecący na pułapie powyżej 2000 m, kursem wschodnim, od strony miejscowości Licheń – Kramsk. Na jego oczach przeleciał w sumie może kilka albo więcej km - a mógł spaść albo we wschodniej stronie lotniska Osiek Mały (a więc 10. IX. jako zapewne Bf-110) albo nieco bardziej na północ w rejonie : Grądy – las nazywany jako „Lipiny”(tu mogłaby być data 8. IX.). Podążała za nim jedna polska „jedenastka”. Niestety – nic więcej nie ustaliłem (w tym przede wszystkim poprawnej daty) i nie uzyskałem dalszych, innych potwierdzeń, które by wskazywały na jakieś jeszcze inne zestrzelenie z owej zasadzki zwanej „Lipinami”. Uznałem go jednak przypuszczalnie za „Bf-110 z dnia 10. IX.”, tak go też „zaszufladkowałem” i na tym się moje dalsze poszukiwanie tam skończyło.

III - PRZYBOROWO :

1) – Nieustalony typ samolotu jak również i pod względem dokładnej daty : 7. czy 8. IX. – który spadł przy większym stawie w Goraninie (po wschodniej stronie drogi z Czerniejewa do Gniezna).

2) – Nieustalony typ samolotu (i precyzyjna data) – który wpadł w dość duży staw w Mnichowie) – po zachodniej stronie drogi z Czerniejewa do Gniezna.

3) – Nieustalony typ samolotu (i data) – który uległ zniszczeniu w polu wioski Dalki (po wschodniej stronie drogi z Czerniejewa do Gniezna a na płd. – zach. od Gniezna).

4) – Nieustalony typ samolotu - i data – który spadł w polu – niedaleko bardzo dużych stawów na płd. – zach. od cukrowni w Gnieźnie (płd. – zach. rejon gnieźnieńskiego węzła kolejowego). Część z tych samolotów miała być myśliwskimi Messerschmittami Bf-109 – ale nie wiadomo dokładnie ile z nich i które to nimi faktycznie były. Również nie jest znana dokładna kolejność podanych ich końcówek lotu.

8. IX. – Razem : z lotniska podstawowego – 2-3 samoloty, w tym 1 bombowiec Do-17 a ponadto ze znakiem zapytania samolot „Ju-86”.
Z zasadzek – około 8 a maksymalnie - może nawet i do 9 samolotów (przy założeniu - że o ile nawet z zasadzki w Przyborowie któryś samolot uległ zestrzeleniu przy dacie 7. IX. – to tutaj będzie „figurował” przy dacie 8. IX.). Niewyjaśnioną sprawą jest He-111 z pobliża miejscowości Lubraniec – co do którego część świadków i informatorów o nim podawała datę zestrzelenia lotniczego jako 8. IX. a inni – przy dacie 9. IX. (zatem może on tutaj być mylony z zestrzeleniem He-111 z lotniska w Lubieniu - przy dacie 9. IX. - przez ppor. pil. Andersa).
Z zasadzek – z tego co jest wiadome – zestrzelono 2 He-111, 1 Bf-110, 1 rozpoznawczy Do-17 i bliżej nieokreśloną liczbę samolotów Bf-109 ( 2 ? - może 3 ? ) – i to jeszcze przy niepewnej dacie 8. IX. (gdyż któryś przecież mógł ulec zestrzeleniu już przy dacie 7. IX.).

-------------------------------------

Zestrzelenia – przy których znane są nazwiska pilotów zwycięzców :

Lotnisko podstawowe Ostrowy : Do-17 i samolot Ju-86 - podany przez Komisję Bajana, ale przy którym jest duży znak zapytania jego faktycznego zaistnienia (gdyż może on tutaj być mylony z He-111 z dnia 6. IX. i z lotniskiem w Osieku Małym).
Razem : 1 – a może – 2 ? samoloty.

Zasadzki – 2 samoloty („Lipiny” – Bf-110 – kpt. pil. Jastrzębski oraz Chotel – Do-17 – kpr. pil. Kroczyński).

Razem – 4 samoloty.
---------------------------------------------------

Zestrzelenia – poparte informacjami ustnymi :

Lotnisko podstawowe – Ostrowy – niepełne informacje o popołudniowym fakcie zestrzelenia bombowca Do-17 w rejonie węzła kolejowego w Krośniewicach.
Zasadzka „Lipiny” – Bf-110 - kpt. pil. Jastrzębski (gdzie po fakcie zestrzelenia – polski pilot samemu skakał z płonącej P-11).
Razem – 2 samoloty.
________________________________

Zestrzelenia – wyłącznie wg informacji ustnych :

Zasadzka Chotel – Do-17 rozpoznawczy – kpr. pil. Kroczyński.
He-111 – z pola wioski Piaski koło Lubrańca (8 lub 9. IX.). Zasadzka „Lipiny” – 2 He-111.
Zasadzka Przyborowo – dalece niepełne i bardzo skromne informacje (dość późno bowiem uzyskane - już po roku 2000) – niemożliwe już do sprawdzenia i skonfrontowania w terenie południowo – zachodnim od Gniezna (a na płn. i płn. – zach. od Czerniejewa) z braku żyjących tam świadków zdarzeń.
Razem – 7- 8 samolotów, w tym niepełne odnośnie 4 samolotów (po części typu Bf-109).

===================

9. IX. 1939 r. (sobota) :

LOTNISKO PODSTAWOWE OSTROWY :

1) – He-46 – koło Ozorkowa – wg danych niemieckich.

2) – Bf-109 – ppor. pil. Kabat – wg danych niemieckich i częściowych polskich.

3) – Bf-109 – ppor. pil. Wapniarek – wg Listy Bajana (ale z podaniem lotniska Ostrowy - w sprawozdaniu poruczników pilotów z 1942 roku : Bibrowicza i Grzybowskiego). Inne dane podają lotnisko startu P-11 jako „Lubień”.

LOTNISKO GŁÓWNE LOTNICTWA ARMII „POZNAŃ” I „POMORZE” W LUBIENIU :

1) – He-111 – ppor. Anders – wg „Dziennika … z 1939 r.”

2) – Do-17 – podany dla lotniska Lubień przy dacie 9. IX. przez mjra dypl. pil. Koźmińskiego.

3) – Samolot rozpoznawczy a raczej dwu miejscowy - obserwacyjny nieznanego typu – wg informacji podanej w książce „ARMIA „POMORZE” 1939”.

4) – Bf-109E – kpt. pil. Jastrzębski – wg Komisji Bajana. Wg informacji ustnych – ów palący się w locie samolot jako pierwszy wylądował przymusowo po wschodniej stronie Lubienia, pomiędzy wioskami Kaczawka – Czaple.

5) – Bf-109E – ppor. pil. Pudelewicz – wg danych Komisji Bajana. Wg informacji ustnych z rejonu Lubienia i miejscowości Ostrowy – ów jako trzeci i ostatni zestrzelony niemiecki samolot miał spaść na obszary leśne na płn. – zach. od Lubienia, lecz dokładniejszego punktu jego pobojowiska nie udało się w latach 90 tych tam zlokalizować.

X1) – Bf-109 – podawany przez stronę niemiecką o przymusowym lądowaniu z braku paliwa w rejonie Stargardu, gdzie niewiadomą jest - czy należy ten przypadek uznać za zwykły wypadek lotniczy w locie bojowym czy może za jakieś ewentualne uszkodzenie – którego ostateczną konsekwencją mogło być jego ewentualne „zestrzelenie”.

ZASADZKA OSIEK MAŁY :

1) – Bf-109 – ppor. pil. Grzybowski – wg m. in. danych Pana J. B. Cynka – który spadł na las na płd. – wsch., 3 km od lotniska Osiek Mały – wg inf. ostnych – zawieszając się tylną częścią ogonową na dużym rozłożystym drzewie liściastym - a pilot zginął w swej kabinie.

Razem 9. IX. : 3 samoloty z lotniska podstawowego Ostrowy (He-46, 2 Bf-109E), 5 – z lotniska głównego w Lubieniu (He-111, Do-17, samolot obserwacyjny, 2 Bf-109E plus jeden dalszy ze znakiem zapytania co do faktu „zestrzelenia”) oraz 1 Bf-109 z zasadzki w Osieku Małym. Łącznie : 5 Bf-109 + 1 „niewiadomy”, 1 He-111, 1 He-46, 1 Do-17, 1 samolot obserwacyjny nieznanego typu.
Jeśli chodzi o lotniska „główne” – to pierwszym takowym - był kompleks lotnisk polowych w dniach 3 - 5. IX., w obszarach leśnych pomiędzy Kleczewem a Kazimierzem Biskupim a teraz drugim - w dniach 8. i 9. IX. – było wielkie lotnisko przy lesie niedaleko Lubienia.
---------------------------------------

Zestrzelenia – przy których znane są nazwiska pilotów :


Lotnisko podstawowe Ostrowy – 2 (2 Bf-109E).
Główne lotnisko armijne w Lubieniu – 3 (1 He-111, 2 Bf-109E).
Zasadzka Osiek Mały – 1 (Bf-109).
Razem – 6 samolotów.
____________________

Zestrzelenia – wsparte danymi ustnymi :

Podstawowe Ostrowy – 2 Bf-109 (w przypadku samolotu Bf-109 ppor. pil. Kabata – jedynie został zaobserwowany przez świadków walki powietrznej widok dymiącego samolotu - lecącego znad okolicy Dąbrowice – Lipiny – kursem płn. – zach. około 350 stopni).
„Lubień” – 2 Bf-109 – które miały swe końcówki lotu : na wschód od Lubienia i w lesie na płn. – zach. od Lubienia.
X) – He-111 – z miejscowości „Lubraniec” – który być może mógł być zestrzeleniem ppor. pil. Andersa przy dniu 9. IX.

----------------------------------------

Zwycięstwa z dni 7. - 9.IX - których nie było – a które były lub są nadal czasami podawane w przestrzeni medialno - publicznej :

1) – „7. IX. po południu - Do-17 – Osiek Mały - ppor. pil. Łuczyński i kpr. pil. Mazur” – zestrzał podany w 2000 r. przez Pana J. B. Cynka (było to uszkodzenie Do-17Z z lotniska Ostrowy przez być może sierż. pchor. pil. Wapniarka i kpr. pil. Mazura (lub innych pilotów)
.
2) – „8. IX. – Ju-86 – jako wspólny zestrzał ppor. pil. Gedymina z pchor. pil. Nowakiem” – wg m. in. Komisji Bajana. Faktycznie były to 2 He-111 zestrzelone przez obu tych pilotów w locie patrolowym 6. IX. z lotniska Osiek Mały (a z lądowaniem na zasadzce Ostrowy).

3X) – „8. IX. – Ostrowy – Ju-86 – mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) z ppor. pil. Grzybowskim” – wg Komisji Bajana. Możliwe, że chodzi tu o dzień 6. IX. i lotnisko podstawowe w Osieku Małym oraz o bombowca typu He-111. Odnośnie tego „Ju-86” – to nigdzie nie zostały podane jakieś dodatkowe, inne informacje jak np. : okoliczności jego zestrzelenia, pora dnia, rejon zestrzelenia, czy był to może „pojedynczy samolot rozpoznawczy Do-17” czy jakaś „grupa bombowców typu Do-17” itp. ? Na 100 % jednakże nie można tu wykluczyć zestrzelenia samolotu typu Do-17. Podobnych, dwuznacznych informacji co do dat i różnych typów zestrzelonych bombowców było już kilka – głównie w „Dziennikach …” z 1939 i 1944 roku – w tym sporo w odniesieniu do dni 1-4. IX.

4) – „9. IX. – Osiek Mały – He-46 – ppor. pil. Grzybowski” – wg inf. M. Emmerlinga. Faktycznie był to zestrzał nieznanego z nazwiska pilota (pilotów ?) z lotniska podstawowego Ostrowy, dokonany w nieznanych okolicznościach.

5) – „9. IX. – Lubień – Bf-109E (który uległ zniszczeniu przy terenowym lądowaniu pod Stargardem z braku paliwa – przypisywany po 2002 r. w Polsce przede wszystkim dla ppor. pil. Wapniarka”. Otóż wymieniony tu pilot swego Messerschmitta zestrzelił z lotniska Ostrowy, po starcie alarmowym – który uległ całkowitemu zniszczeniu w polu wioski Lipiny, na płn. – zach. od lotniska podstawowego w Ostrowach a na południe od folwarku w Kamiennej. Kto ewentualnie mógł w drobny sposób uszkodzić ten oto pierwszy samolot ? – nie jest to już wiadome (na lotnisku w Lubieniu było 4 nieznanych z nazwiska pilotów a ponadto do walki o to lotnisko włączyli się też dwaj piloci z zasadzki Gole : ppor. Salski i kpr. Kroczyński). A po wtóre zachodzi tu pytanie : na ile było to „zestrzelenie” ? a na ile zwykły wypadek lotniczy w locie bojowym ?

------------------------------------------------

W roku 2000 i zaraz w następnych – po dokonanym niemieckim iście rewolucyjnym przewrocie historycznym i wywróceniu do góry nogami większości dotychczasowych informacji o polskich zwycięstwach lotniczych z Września 1939 roku (lecz również i nie tylko z tego okresu wojny) – pojawiło się w różnych i to bardzo już licznych publikacjach i opracowaniach - mnóstwo nowych, innych i dotąd zupełnie nieznanych zwycięstw odnośnie wszystkich polskich eskadr i dywizjonów myśliwskich, zupełnie odmiennych od tych - które były w takich książkach jak m. in. : dra J. Pawlaka czy płka A. Kurowskiego a nawet J. B. Cynka. Piloci polscy mieli teraz dość często zmienione na inne typy i wersje swe zestrzelone samoloty, nieraz przy innych datach, czasem też i na innych lotniskach działań P-11, bywały też zmiany w zestawach nazwisk pilotów w grupowych, zespołowych zwycięstwach oraz zdarzały się też niekiedy podawane zupełnie inne miejsca (czy rejony) punktów pobojowisk zestrzelonych samolotów Luftwaffe. O ile wcześniej nie zawsze były podawane miejscowości czy rejony końcówek lotów zestrzelonych samolotów – to odtąd zaczęły się one pojawiać i co dziwne - to nawet w dość dokładnym stopniu. Niekiedy zupełnie na siłę przypisywano jakiemuś to pilotowi – zestrzelenie które dotąd miał inny pilot z danej eskadry jako pewne a odejmowano szereg dotąd pewnych zwycięstw niejednym i to dość znanym pilotom (z licznych to dotychczasowych publikacji – głównie J. Pawlaka - który miał dane niekiedy co prawda skromne, ale wyglądające na w dużej mierze prawdziwe i wiarygodne, choć czasami z pewnymi też i usterkami). Owe zwycięstwa pewne bardzo się odtąd pokurczyły i zaczęły znikać z przestrzeni medialnej w zastraszającym tempie. Pojawiło się za to w zamian szereg nowych (aczkolwiek w mniejszych ilościach), czasami zupełnie niewiadomo skąd wziętych ? i jakim „to cudem”. O ile szło to wszystko jeszcze jakoś ogarnąć dla III/3 DM i zrobić niezbędne w tym zakresie różne poprawki i uzupełnienia oraz zmiany (z czym to sobie jeszcze radzę) – to już przypadku Brygady Pościgowej oraz pozostałych dywizjonów myśliwskich – wszystko stało się nagle jakby czarną magią nie do rozwikłania, rozsupłania i do rozplątania. Ja już owych tych wszystkich „nowych” (podawanych „po nowemu”) – zwycięstw nie ogarniam i czuję się w tym wielkim już galimatiasie i chaosie informacyjnym – niezbyt dobrze, że świadomością – że nie da się tego wszystkiego już ogarnąć i doprowadzić do jakiegoś tu przyzwoitego porządku. Zabrnęło bowiem już to wszystko za daleko, w jakiś ślepy zaułek, zupełnie jakby bez wyjścia. Nie bardzo już jestem w stanie „zapanować obecnie” nad przedstawianymi zwycięstwami nawet dla III/5 Wileńskiego Dywizjonu Myśliwskiego (gdzie było ich najmniej) a co dopiero mówić o pozostałych dywizjonach, nie wspominając zupełnie o Brygadzie Pościgowej. Pojawiające się wciąż nowe publikacje i artykuły - bynajmniej nie rozwiązują całej tej sprawy w pozytywnym i oczekiwanym kierunku a coraz częściej jeszcze bardziej ją gmatwają i zaciemniają, sprawiając jeszcze większy rozgardiasz niż był dotąd i powodując już nie dziesiątki - lecz całe setki znaków zapytania w dochodzeniu do prawdy, która mam się tutaj już zupełnie wymknęła z pod jakiejkolwiek kontroli natury historycznej i jest pod tym względem wręcz nie do opanowania - niczym jakiś nieujarzmiony, nieokiełznany i porywczy dziki koń. I wątpliwym jest – że znajdzie się ktoś taki – kto zdoła to jakoś ogarnąć i w jakiejś mierze uporządkować ów wieloletni, wielce nagromadzony bałagan w tej tematyce polskiej historii. Zdarza się teraz obecnie, że zestrzelenia z gatunku do tej pory niepewnych i wątpliwych - uzyskują status absolutnie pewnych i na 100 % prawdziwych – choć takimi wcale nie są, a te rzeczywiście dobre i dotąd pewne są teraz odrzucane jako złe, błędne, pomyłkowe i nieprawdziwe. Oj, do czego to teraz już doszło !
____________________________

Piloci zasługujący na tytuł Asa – którzy z różnych przyczyn opuścili III/3 DM w dniach 7 - 9. IX. :

1) – Kpr. pil. Marian Adamski (wg innych danych : Edmund Adamski)
– który wg informacji mieszkańców Dzierżnicy – już w 4 pierwszych dniach wojny miał taki tytuł tam uzyskać. 7. IX. z zasadzki z Przyborowa zestrzelił prawdopodobnie Messerschmitta Bf-109 (nie udało się bowiem wykryć jego miejsca pobojowiska, z dwu takowych - możliwych). 7. IX. – jako ranny – po walce z Bf-109 – dość już późnym południem został odwieziony do szpitala w Gnieźnie. Razem – minimum 5 samolotów pewnych (nieznanych jednak typów i zestrzelonych w nieznanych okolicznościach).

2) – Kpr. pil. Wawrzyniec Jasiński :
- 1. IX. – Ławica – Bf-109E oraz He-111H,
- 3. IX. – Nałęcz („Gębarzewo”) – He-111P,
- 6. IX. – Osiek Mały – Bf-110 - który wg inf. ustnych przymusowo wylądował – wraz z drugim takim samym samolotem - w polu wioski Biała Panieńska,
- 7. IX. – Osiek Mały – „Messerschmitt” – albo w wersji Bf-110 (z rana, albo może Bf-109 w rejonie : Kalisz – Koło w porze ranno – przedpołudniowej ? lub jeden z dwu innych zestrzelonych samolotów Bf-109 z lotniska w Osieku Małym 7. IX. po południu – w tym jeden zakwalifikowany jako „zestrzelenie prawdopodobne”).
Pilot ten odleciał z rana 9. IX. – do Kierza (w rejon Lublina).
Razem – z tego „co jest znane” – do 5 ciu zestrzelonych samolotów.

Ppor. pil. Jan Pudelewicz :

- 2. IX. – Janków („Kalisz”) – bombowiec Do-17, - 4. IX. – „Ślesin” – bombowiec Do-17,
- 5. IX. – „Ślesin” – bombowiec Do-17 (którego d-ca dyonu podał tam błędnie przy nazwisku „ppor. pil. Łuczyńskiego”), He-111 nr fabr. 1465 – zasugerowany przez Pana J. B. Cynka (razem : 1 a może i 2 ? zestrzelenia),
- 5. IX. – Osiek Mały – He-111,
- 9. IX. – „Lubień” – Bf-109E.
Razem – 5 samolotów a może i 6 ? (być może nie są to absolutnie wszystkie jego zestrzelenia ; nie można wykluczyć - że 8. IX. mógł być na zasadzce o kryptonimie „Lipiny” – gdzie zestrzelono 2 He-111).

=========================

Zwycięstwa powietrzne wg Komisji Bajana w dniach 5 - 9. IX. 1939 r. :

5. IX. – bez zwycięstw.

6. IX. – ppor. pil. Bibrowicz – Ju-86,
kpr. pil. Kuik – Ju-86.
Razem – 2 samoloty.

7. IX. – ppor. pil. Gedymin – Ju-86,
por. pil. Wiśniewski – He-111 (w „Dziennikach …” z 1939 i 1944 r . – był tam podawany Bf-109),
ppor. pil. Łuczyński – Do-17,
ppor. pil. Maliński – Bf-110.
Razem – 4 samoloty – odnoszące się do dnia 6. IX.

8. IX. – kpt. pil. Jastrzębski – Bf-110,
ppor. pil. Olewiński – Do-17,
mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) i ppor. pil. Grzybowski – wspólnie Ju-86,
ppor. pil. Gedymin i ppor. Nowak – wspólnie Ju-86 (faktycznie zostały zestrzelone 2 He-111). Razem – 4 samoloty (a faktycznie 5 samolotów) – z których 2 „Ju-86” – odnoszą się do dnia 6. IX.

10. IX. – Kpt. pil. Jastrzębski – Bf-109 (w obronie lotniska Lubień 9. IX.).
11. IX. – ppor. pil. Wapniarek – Bf-109 (w obronie lotniska w Lubieniu),
ppor. pil. Pudelewicz – Bf-109 (w obronie lotniska w Lubieniu).
Razem – 2 samoloty zestrzelone w obronie lotniska w Lubieniu (9. IX.) a łącznie – 3 Bf-109 – wszystkie odnoszące się do dnia 9. IX.

Łącznie 13 samolotów, w tym : 5 Ju-86, 2 Do-17, 1 He-111, 3 Bf-109, 2 Bf-110 (a rzeczywiście 14 : do 3 Ju-86, 2 Do-17, 4 He-111- 6. IX., 3 Bf-109, 2 Bf-110).
Większa część z tych zestrzeleń ma mankamenty w postaci nieprawidłowych dat, czasem typu samolotu (Ju-86) oraz nazwisk pilotów zwycięzców – jako zestrzelenie wspólne, gdy faktycznie były to dwa różne zestrzelone samoloty (jak przypadku „Ju-86” i pilotów : ppor. Gedymina i podchorążego Nowaka).

------------------------------------------

Dane Pana J. B. Cynka z 2000 roku odnośnie zwycięstw powietrznych :

1) - Strona 261, 263 – 5. IX. – zasadzka Ślesin – He-111 nr 1465 (str. 261) – ppor. pil. Pudelewicz – rejon zestrzelenia : Koło (tabelka, str. 263).

2) – Strona 284 – 6. IX. – Osiek Mały (lądowanie – Ostrowy) – He-111 – ppor. pil. Gedymin - Koło.
3) – Strona 284 – 6. IX. – Osiek Mały – Do-17Z – mjr Mumler (u – z dwoma kropkami) – Kalisz.

4) – Strona 299 – 7. IX. – Osiek Mały – He-111 – ppor. pil. Maliński – Uniejów.
5U) – Strona 299 – 7. IX. – Osiek Mały – 1/2 Do-17 – ppor. pil. Łuczyński, 1/2
Do-17 – kpr. pil. Mazur (po południu) – Opoczno. Samolot podany jako pewny, lecz w konfrontacji ze źródłem niemieckim – raczej jest to tylko uszkodzenie samolotu (uszkodzenie silnika).

6) – Strony 325 – 326 - 9. IX. – zasadzka Osiek Mały – ppor. pil. Grzybowski – Bf-110 – na wschód od lotniska Osiek Mały, strona 326 – ppor. pil. Grzybowski – Bf-109 – Kamienna (chodzi tu o rejon folwarku Kamienna, w okolicy Lubienia - gdzie w polu wioski Lipiny – uległ zniszczeniu 1 z kilku Bf-109E w dniu 9. IX.).
7) – Strona 342 – 10. IX. – „Kamienna” (chodzi tu o lotnisko „Lubień”, położone na płn. – wsch. od folwarku w Kamiennej) – kpt. pil. Jastrzębski – Bf-109 – rejon Włocławka.
8) – Strona 342 – 10. IX. – „Kamienna” – ppor. pil. Wapniarek – Bf-109 - na północ od Lubienia.


Razem – 8 a nawet 9 (przy 9. IX. są bowiem podane 2 samoloty : Bf-110 odnoszący się jednak do dnia 10. IX. – omówiony w treści pisemnej oraz Bf-109 podany w tabelce zestawieniowej – odnoszący się do dnia 9. IX. Jednakże jeden samolot należy odjąć i podać go jako uszkodzony (Do-17 z dnia 7. IX.) – gdyż wynika to z innych przedstawianych danych niemieckich. Zatem dla okresu dni 5 - 9. IX. zostało tutaj podanych z pewnymi usterkami 7 zestrzeleń pewnych i jedno uszkodzenie Do-17.

Inne i nowe stosunku do Komisji Bajana są tu następujące zwycięstwa : l.p. 1, 3, 4, 5U, 6 – Bf-109. Jedynym wspólnym jest l.p. 2) : He-111 przy 6. IX. podany dla ppor. pil. Gedymina (Komisja Bajana podała go w zmanipulowanej postaci jako 1 Ju-86 z lotniska Ostrowy wspólny dla dwóch pilotów - w tym sierż. pchor. M. Nowaka – gdzie faktycznie oni 6. IX. uzyskali po jednym zwycięstwie He-111.

__________________


Dane niemieckie za okres dni 5 - 9. IX. 1939 r.:

5. IX. – zasadzka „Ślesin” – 2 uszkodzone He-111H.
Osiek Mały – 3 uszkodzone He-111H.

6. IX. – Osiek Mały – 2 Do-17Z (które wg polskich inf. mogli zestrzelić kaprale piloci : Matuszak i Żerkowski) plus minimum 9 uszkodzonych samolotów takich typów jak : Do-17Z, Bf-110, He-111H, Ju-87.

7. IX. – Ostrowy – 1 uszkodzony Do-17 Z (możliwe, że sierż. pchor. pil. Wapniarek i kpr. pil. Mazur).

9. IX. – Ostrowy – He-46 (nazwisko polskiego pilota nie jest znane ; strona niemiecka przypisuje tu bezpodstawnie zestrzelenie ppor. pil. Grzybowskiemu z zasadzki w Osieku Małym).
Ostrowy – Bf-109E – ppor. pil. Kabat.
X) – Lubień - 1 Bf-109E - zniszczony albo w wyniku wypadku lotniczego – ewentualnie skutkiem trafienia pociskiem P-11 w przyrząd nawigacyjny ?

Razem – 4 samoloty plus min. 15 minimalnie czy lekko uszkodzonych - które doleciały na swe lotniska oraz jeden zniszczony samolot z niewiadomą tu klasyfikacją (jako być może wypadek lotniczy). W jednym przypadku (He-46) – nie jest znane nazwisko polskiego pilota (także w ewentualnym przypadku ? Bf-109E pod Stargardem).
Nowe (i inne) tak w stosunku do Komisji Bajana jak i Pana J. B. Cynka – są tu wszystkie podane dane niemieckie. Także są one tutaj nowe w odniesieniu do innych polskich informacji – za wyjątkiem nieco niepełnej – o Bf-109 ppor. pil. Kabata.
Strona niemiecka kamufluje tutaj zestrzelenia lotnicze dwóch swych samolotów : przy 5. IX. – He-111 nr fabr. 1465 i przy dacie 6. IX. Ju-87 w okolicy Czerniejewa. Powinna ich zatem podawać nie 4 +1 lecz 6 + 1.
----------------------------------------------
Rozpiętość danych niemieckich a polskich – w tym typu oficjalnego - wynosi od 4 do 7miu (J. B. Cynk) a kończąc – na 13tu -14 podanych oficjalnych wg list „londyńskich” z 1946 roku.

Dla owych dni 5 – 9. IX. – ilość zestrzeleń z głównych danych informacyjnych wynosi : 4 – dane z Niemiec + 1 X + 14 wg Komisji Bajana + 4 inne podane w roku 2000 przez J. B. Cynka = 22 +1 X. Ponadto można tu dodać jeszcze 2 inne samoloty (5. IX.- He-111 – Osiek Mały – sierż. pchor. pil. Pudelewicz – z polskich publikacji głównego nurtu oraz Bf-109 podawany dla por. pil. Wiśniewskiego przy faktycznej dacie 6. IX. – wg m. in. „Dziennika działania Dyonu III/3” z 1944 r. – także uważanego powszechnie za jeden z najważniejszych „dokumentów londyńskich odnośnie III/3 DM”). Byłoby tych zwycięstw wówczas nieco już więcej : jako liczba 24 +1 X.

-------------------------------------------------

Inne jeszcze zestrzelone samoloty są podane w „Dzienniku działań Dyonu III/3” z 1939 r., który to dokument nie wszedł do powszechnego obiegu dla historyków a był traktowany w Wielkiej Brytanii - jako jedynie drugorzędny, mniej ważny, dodatkowy, pomocniczy i nie obowiązujący. Zwycięstwa te były w identycznej postaci podawane początkowo przez polskie Biuro Historyczne Lotnictwa (BHL) w Wielkiej Brytanii. Tutaj są już one przedstawione po moich poprawkach :

1) – 5. IX. – zasadzka „Poznań” (chodzi tu o Piotrowo) – He-111 – sierż. pchor. pil. Salski.
2) – 7. IX. – „Ślesin” – Do-17 - ppor. pil. Łuczyński (powinno być : 5. IX. – Piotrowo pod Poznaniem).
3) – 7. IX. – „Ślesin” – Do-17 – kpt. pil. Jastrzębski (powinno być 5. IX.)
4) – 7. IX. – „Ślesin” – Do-17 – sierż. pchor. pil. Olewiński (5. IX.).
5) – 7. IX. – Osiek Mały – He-111 – ppor. pil. Grzybowski (5. IX.).
6) – 7. IX. – Osiek Mały – He-111 – sierż. pchor. pil. Wapniarek (5. IX.).
7) – 8. IX. – Osiek Mały – He-111 – kpr. Gabriel (6. IX.). Zestrzał podany wraz z takimi jak : mjr pil. „Mimler” – He-111 rejon Koło, por. pil. Wiśniewski – Bf-109 i ppor. pil. Łuczyński – Do-17.
8) – 10. IX. – Krośniewice – Bf-110 – kpr. Jasiński (Osiek Mały - 6. IX.). Zestrzelenie podane wraz : z kpr. pil. Matuszak – He-111 i ppor. pil. Gedymin – He-111.
9) – 10. IX. – Krośniewice – He-111 – kpr. Matuszak (Ostrowy – 7. IX.).
10) –11. IX. – „Lubień” - ppor. pil. Anders – He-111 (9. IX.).

Ponadto były dowódca III/3 DM – po wojnie przypisywał jeszcze ppor. pil. Łuczyńskiemu – zestrzelenie samolotu Bf-109 w dniu 7. IX. (powinno być : 6. IX.).

W drugim „Dzienniku…” z 1944 r. – podane zostało liczbowo 13 a faktycznie 14 zwycięstw (w stosunku do Komisji Bajana – przy nazwisku por. pil. Wiśniewskiego i He-111 – widniał pierwotnie Bf-109). Z pierwszego „Dziennika…” z 1939 roku - należy tu dodać : 5. IX. – „Poznań” – sierż. pchor. pil. Salski – He-111, ppor. pil. Łuczyński – Do-17, - zasadzka „Ślesin” – 3 Do-17 (tutaj należałoby dodać do 2 nazwisk – trzecie – „sierż. pchor. pil. Pudelewicza”), - Osiek Mały – 2 He-111 (razem – 7 samolotów), 6. IX. – kpr. pil. Gabriel – He-111, kpr. pil. Jasiński – Bf-110,
7. IX. – kpr. pil. Matuszak – He-111,
9. IX. – ppor. pil. Anders – He-111.
A zatem : 14 + 11 + Bf-109 „ppor. pil. Łuczyńskiego” = 26 podanych samolotów przez byłego dowódcę III/3 DM, a więc znacznie już więcej niż było to dla dni 1 - 4. IX. 1939 r.
Jest to zatem najliczniejsza grupa informacji z owych dni 5 - 9. IX.
---------------------------------------

Inne informacje pisemne :

5. IX. – Osiek Mały – 2 Ju-86,
„Ślesin” – 1 Do-17 (prawdopodobnie zestrzelenie. sierż. pchor. pil. Pudelewicza). Kościelec – 2 Bf-109
Razem – 5 samolotów.

6. IX. – Osiek Mały – Bf-109 - kpr. pil. Mazur, Bf-109 – sierż. pchor. pil. Wapniarek, 1 Bf-109 – prawdopodobny dla 3 pilotów, Hs-126, Ju-52, He-111- kpt. pil. Jastrzębski. Razem : 5 +1 PR.
Przyborowo – Ju-87.
Łącznie : 6 + 1 PR

7.IX. – Osiek Mały – 4 He-111, 1 bombowiec Do-17, 1 Bf-110, 1 niepewny Bf-109. Razem : do 7 miu.
Ostrowy – Ju-52.
Łącznie : do 8.

8. IX. – Ostrowy – 1 samolot z rana.

9. IX. – „Lubień” – 1 Do-17 rozpozn., 1 samolot obserwacyjny. Razem : 2.

Łącznie 5 - 7. IX. – 22 + 1 PR

-------------------------------------

Informacje jedynie ustne :

5. IX. - Piotrowo lub Tulce – 1 Bf-109.

6. IX. – Kościelec – 2 He-111

Zasadzka Przyborowo 6 - 8. IX. – 6 + 3 PR.

7. IX. - Osiek Mały – Bf-109, Bf-109 PR.
Mchówek – 1 He-111.
Razem : 2 + 1 PR.

8. IX. – „Lipiny” – 2 He-111,
Chotel – Do-17 + niewyjaśniony pod względem daty 1 He-111 (8 czy 9. IX.).

Łącznie : 14 + 4 PR + 1 He-111 niepewny odnośnie daty.

--------------------------------------

Dla publicystów i polskich historyków - obecnie najważniejszymi danymi i najistotniejszą listą – przy analizie i rozpatrywaniu ilościowym zwycięstw powietrznych z 1939 roku obydwu stron konfliktu wojennego - są niemieckie straty Lufwaffe w aspekcie zwycięstw III/3 DM dla tego okresu dni. Ze strony polskiej (wg uznania i kwalifikacji niemieckich) - „dobrymi” jedynie informacjami są te – które ściśle pasują i odpowiadają tym niemieckim (a tych mamy niestety - znikomo niewiele), a pozostałe – „nadają się ponoć tylko do wyrzucenia” czy uznania ich za niedobre, niewłaściwe, złe i nieodpowiednie a głównie jako zupełnie błędne (a te istnieją za to „jakby na złość” - w dużo, dużo większej ilości). Strona niemiecka wszystkie te inne polskie informacje traktuje - z góry i z wielką pogardą, z brakiem zasadności i zwyczajnej dozy uczciwości jakoby z naszej strony, jako gigantycznie zawyżoną i zupełnie nieprawdziwą polską dokumentację historyczną (i te zebrane wszystkie polskie dane) lub jako jedno wielkie polskie rzekomo „propagandowe kłamstwo”, oszustwo, przeinaczenie, nierzetelność, niedorzeczność i polską skłonność do niebywale śmiałego i wybujałego fantazjowania w powyższych sprawach. Jedynymi dobrymi, oryginalnymi, pewnymi i bez żadnych nadużyć oraz przekrętów - są tu ponoć wyłącznie dokumenty niemieckie. Patrząc na nie i na te polskie – odnosi się głębokie wrażenie – że coś tutaj w nich wszystkich jest nie tak i że coś tu mocno nie pasuje i nie gra !

Dane niemieckie mają się tutaj dość podobnie jak przy 4 pierwszych dniach wojny - gdy lotnisko operacyjne III/3DM usytuowane było w Dzierznicy (z tą jednak różnicą – że teraz strona niemiecka podała aż kilkanaście swych lekko uszkodzonych samolotów) - a więc także zupełnie nijak do przedstawionych danych „londyńskich”, polskich oraz moich – wyłuskanych podczas sprawdzeń i częściowych „badań terenowych” – głównie z lat 90 tych XX wieku. Tak samo jest i odwrotnie – czyli sumie wszystkich danych polskich w stosunku do informacji niemieckich i to pod każdym względem, w tym ilościowych zestawień liczbowych samolotów niemieckich co do ich typów utraconych i uszkodzonych samolotów czy dziennych ilościowych strat Luftwaffe w okresie dni 5 - 9. IX. (i następnych - do 17. IX. włącznie). Porównywanie owych danych jednej strony z drugą nie prowadzi tutaj zupełnie do niczego ; owe informacje wcale do siebie nie pasują i nawzajem się w sposób absolutny wykluczają. Informacje ustne od świadków zestrzeleń lotniczych i punktów pobojowisk lotniczych - zaświadczają o dużej liczbie zestrzelonych niemieckich samolotów - które jest mi wyjątkowo trudno negować co do faktu ich rzeczywistego zaistnienia, jedynie poza nielicznymi przypadkami – gdzie nie szło ustalić dobrze daty czy typu samolotu. Duża ilość informacji typu pisemnego – także tutaj została poparta potwierdzeniami od świadków i informatorów o poszczególnych owych zdarzeniach. Nieco słabiej sprawa się ma z bardzo lakonicznymi informacjami „londyńskimi” - które niejednokrotnie są możliwe do interpretacji „na dwoje” zdarzeń i co ciekawe – można też na nie czasami uzyskiwać także lepsze czy gorsze potwierdzenia.
Przy podawanych tutaj informacjach (jak również dla wcześniejszych dni 1. - 4. IX.) – zupełnie nie współgrają z sobą takie liczbowe dane strat Luftwafe jak m. in. liczby 266 (220 + 46 poważniej uszkodzonych), 285 (wg m. in. Pana J. B. Cynka : 258 na obszarze Polski), 285 + 279 uszkodzonych – w tym 263 w Polsce = 564 czy przez Pana M. Emmerlinga podana liczba 303. Nawet i te powyżej 500 (520, 521, 564, 600, powyżej 600) wydają się być jeszcze zbyt małe – bowiem polska artyleria przeciwlotnicza rości sobie dość dużą liczbę zestrzeleń – wyższą od całości polskiego lotnictwa myśliwskiego. W latach 70 tych - w Wojskowym Przeglądzie Historycznym (nr 1-2/1977 r., nr 2/1978 r. – które posiadam - ale w chwili obecnej mam je jako mniej dostępne ; w innym swym „archiwum” - pozadomowym), w dwu różnych numerach – ukazały się dwie części artykułu Pana Stanisława Truszkowskiego – „Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r.” - wyliczające liczbę polskich zestrzeleń artyleryjskich oraz z broni piechoty : pewnych, prawdopodobnych i uszkodzeń na ponad 500 niemieckich samolotów. Jeszcze inne dane są przedstawione w dość grubych książkach z serii WOJSKOWE TEKI ARCHIWALNE : „POLSKA OBRONA PRZECIWLOTNICZA 1939” - Tom 3 (posiadam część 3 i 4 owego tomu) – CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE im. mjr. Bolesława Waligóry, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Warszawa 2013, Relacje nr 74 - 280 (brakuje mi części 1-2 i relacji 1-73).
Gdyby podawana dla tego okresu - wg danych niemieckich liczba 4 zestrzelonych samolotów (2 Do-17Z z 6. IX. oraz 1 He-46 i 1 Bf-109E z dnia 9. IX. plus „1 Bf-109E – spod Stargardu”) była prawdziwa – to nie miałbym prawa dowiedzieć się o jakimkolwiek choćby nawet jednym - innym punkcie (czy rejonie) pobojowiska niemieckiego samolotu. Owszem, nic nie dowiedziałem się o żadnym z tych 4 samolotów (piąty miał swą końcówkę lotu już na terenie III Rzeszy - gdzie nie było żadnych polskich świadków tego zdarzenia) – poza skromnymi informacjami z rejonu miejscowości Ostrowy i Lubień – o odlatującym kursem około 350 stopni (na północ) jednym Bf-109 – z dymiącym silnikiem – jako uszkodzonym przez ppor. pil. Kabata. Tymczasem zdołałem się dowiedzieć o niektórych zestrzeleniach podawanych (i je potwierdzić - że rzeczywiście takowe zaistniały) w publikacjach takich autorów jak płk A. Kurowski, J. Pawlak i o niektórych podawanych przez J. B. Cynka a także z danych londyńskich przedstawionych przez byłego dowódcę III/3 DM oraz przez Komisję Bajana. Ponadto samemu odkryłem stosunkową niemałą grupę zestrzeleń nowych, innych i zupełnie dotąd nieznanych – i to z pewnością jeszcze nie wszystkich – „co do absolutnie jednej sztuki”. Bardzo dużo tutaj wskazuje – ze podawana przez stronę niemiecką liczba całkowitych strat jako 303 samoloty – jest ewidentnie zbyt wiece zaniżona (wynika z niej jedynie liczba dla całości polskiego wojskowego 41 lub może o „któryś tam więcej”) – która może i być zgodna z tym co podaje Pan M. Emmerling (można się tam „wykłócać” o jedynie kilka - a z małym już sukcesem - maksymalnie o kilkanaście dalszych zestrzeleń lotniczych). Polskie encyklopedie wojskowe – podawały parokroć liczbę 700 utraconych samolotów Luftwaffe (podobnie jak na amerykańskim kanale telewizyjnym Discovery). W londyńskiej, polskiej prasie wojskowej (z 1942 roku) – było napisane – że w owym to roku - dalece niepełne tam liczebnie składy pilotów i artylerzystów przeciwlotniczych przybyłych do Wielkiej Brytanii - ustaliły liczby zestrzeleń na ~ 750 do 850 (i to jeszcze jako liczby nie w pełni zebrane co do 1939 roku) – co można sprawdzić w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie – w zgromadzonych tam polskich gazetach, czasopismach i periodykach londyńskich z lat II wojny. Wg innych danych podawanych przed 2000 rokiem w Polsce – Luftwafe miała utracić około 900 a nawet i ponad 900 samolotów, a maksymalnie 1300 i minimalnie więcej (1324) na froncie polskim i zachodnim oraz w wypadkach lotniczych a także w wyniku zużycia i innych jeszcze różnych czynników itp.
Sama polska artyleria przeciwlotnicza (jak również zestrzelenia dokonane z broni piechoty) – co podawało wiele różnych powojennych książek dotyczących obrony Warszawy – zestrzeliła tam ponad 100 samolotów (wg „wieści internetowych” – 97 + 6 zestrzeleń Brygady Pościgowej = 103). W internetowym artykule z 2015 r. : Mirosław Wawrzyński – „Obrona przeciwlotnicza czynna Warszawy w 1939 roku” – jest podane na końcu – że w jej obronie m. in. Brygada Pościgowa a głównie naziemna OPL miały w sumie zgłosić 146 -155 zestrzelonych niemieckich samolotów (inna liczba dla naziemnej OPL – to 106 samolotów), jednakże w konfrontacji z danymi niemieckimi - ma to być łączna liczba niecałych 30 tu zestrzeleń. Będąc na Helu – widziałem tam tablicę pamiątkową jednej tylko baterii przeciwlotniczej - gdzie - o ile się tu nie mylę (piszę to bowiem nie z notatek – na odszukanie których musiałbym poświęcić bardzo dużo czasu - lecz z pamięci ; była tam podana liczba około 30 zestrzeleń ; a większość miały ją stanowić samoloty typu Ju-87 – co można sprawdzić przebywając na końcu Półwyspu Helskiego, w lesie, w płn. - zach. stronie Helu) a ponadto jeszcze dalsze samoloty były zestrzeliwane nad całym Półwyspem Helskim (książki podawały ich łączną ilość na 36, inne dane - nieco skromniej - jako 32 a wg inf. „internetowych” – od 15 do 53 ). Szereg dalszych i innych zestrzeleń było w obronie całości polskiego Wybrzeża, w tym m. in. Gdyni (kilkanaście do około 20tu, a w sumie 53-56). Minimum 24 samoloty zestrzelono w obronie Modlina i to tylko przez jedną baterię kpt. art. Józefa Płodowskiego (nie wliczając tych samolotów – które dość daleko odlatywały dymiąc od modlińskiej twierdzy a nie spadły do ziemi na oczach jej obrońców). Ponadto było też jeszcze kilka innych zestrzeleń z rejonu Modlina. 10 samolotów zestrzeliły kutry wiślanej flotylli rzecznej a ponadto inne i dalsze samoloty – inne kutry rzeczne : flotylli Pińskiej. Każda z armii – w tym również i Armia „Poznań” miała większą czy mniejszą ilość zestrzeleń artyleryjskich czy nawet od ognia prowadzonego z ckm-ów. Np. w książce M. Wańkowicza – „Wrzesień żagwiący” na stronie 178 jest podana informacja – że 25. DP w okolicach Koła zestrzeliła 7. IX. – 5 niemieckich szturmujących samolotów. Wg informacji ustnych – 5 Ju-87 – uległo zestrzeleniom pewnym przy samej rzece Warcie, w południowym (płd. – wsch.) rejonie Koła, w odległości do kilkunastu km na płd. – wsch. od miasta. Podawana przez Pana Emmerlinga liczba nieco ponad 100 (około 105) zestrzeleń dla polskiej artylerii przeciwlotniczej – jest także dość mocna zaniżona i nie odpowiada rzeczywistej prawdzie. Jeśli zaś chodzi o wypadki lotnicze Luftwaffe w 1939 roku – to zdarzać się one musiały po obu stronach. Jednakże takowych przypadków nie udawało się (poza jakimiś zupełnie odosobnionymi na obszarze Wielkopolski) - wykrywać metodami badań i sprawdzeń terenowych (zdarzało się ich część wykryć jedynie z lat 1940 – 1944). Wszystkie podawane tutaj zestrzelenia (tak z pierwszych 4 dni wojny jak i te z dni 5 - 9. IX.) - wiązały się ściśle z akcjami polskich pilotów myśliwskich. Jedynie w jakimś pojedynczym przypadku – jak np. zaobserwowanym palącym się Messerschmittem Bf-109 z popołudnia 7. IX. – nie było dobrze wiadomo – przez „kogo został ostrzelany” : czy przez P-11? czy może przez naziemną polską OPL ? Drugim przykładem jest także myśliwski Bf-109 - który nagle 5. IX. spadł do ziemi wraz z pilotem w okolicy Nowego Tomyśla : czy było skutkiem jego ostrzelania czy może był to jakiś ewentualnie wypadek lotniczy? Zupełnie niewyjaśnionym przypadkiem w aspekcie : zestrzelenie lotnicze czy może wypadek lotniczy ? - jest samolot B-109E z dnia 9. IX., rozbity pod Stargardem. Wygląda tutaj na to – że o wielu różnych rzeczach a zwłaszcza co do skrzętnie skrywanych ilościowych strat i szeregu tajemnic Luftwaffe z 1939 roku – ze strony niemieckiej nie możemy na nic więcej już oczekiwać. Informacje ustne od świadków zestrzeleń lotniczych z 1939 roku nie tylko potwierdzają znaczną ich część z polskich publikacji książkowych głównego nurtu czy z szeregu danych londyńskich, lecz duża ilość zebranych danych o zestrzeleniach nowych, innych i nieznanych – utwierdzała mnie w przekonaniu, że lista strat Luftwafe musi się opierać na liczbach większych od 700 (700 – to byłoby takie zupełne minimum, nie wystarczające jeszcze na szereg dalszych rozważań – m. in. co do minimalnej liczby zestrzeleń polskiej artylerii przeciwlotniczej).
-------------------------------------
Różne – dalsze informacje o zestrzeleniach polskiej naziemnej OPL można znaleźć na :

Strona głównej forum < Druga wojna światowa < Wrzesień 1939 < Działania bojowe

dws.org.pl
Twoje forum o wojnach światowych
https// www.dws.org.pl > viewtopic
Polska obrona plot. we Wrześniu – zestrzelenia dzień po dniu

============================

Przybliżone ilości tzw. samolotololotów podczas przelotów na inne lotniska :

5. IX. :

- Malczewo – Ozorzyn („Babiak”) – przylot o świcie - 3 P-11 = 3 - Ozorzyn – Kobyle Pole (przylot po świcie) – Tulce – Piotrowo (bardzo wcześnie rano) - 2 P-11 = 6
- Ozorzyn – „Ślesin” – możliwe że i Kleczew (płd. – zach.) bardzo wcześnie rano – Piotrowo – 3 P-11 = 6-9
- Kleczew – płn. strona Konina (rano) – Kleczew (przylot po obiedzie) – 3 P-11 = 6
- Ozorzyn – Osiek Mały (przylot po godz. 9:00) – 5 P-11 = 5
Osiek Mały – „Turek” – możliwe - że 2 P-11 - z powiadomieniem w porze przedpołudniowej lub około południowej – Osiek Mały = 4
- „Turek” – Osiek Mały (po południu) – 2 P-11 = 2
- Osiek Mały – „Kościelec”(po południu) – Osiek Mały (przylot o zmroku) - 2 P-11 = 4 - Tulce – „Słupca” (przylot po południu) – Osiek Mały – przylot o zachodzie słońca – 2 P-11 = 4
- Piotrowo – Malczewo (przylot późniejszym południem) – Osiek Mały (przylot dość późnym popołudniem) – 5 P-11= 10
- „Ślesin” – Osiek Mały (po południu – ppor. pil. Grzybowski) – 1 P-11 = 1
- „Ślesin” – Osiek Mały (przylot późnym popołudniem) – 5 P-11 = 5
- Kleczew – Osiek Mały (przylot późnym popołudniem) – 2 P-11 = 2
- Osiek Mały – Przyborowo (przylot o zachodzie słońca) – 3 P-11 = 3
- Osiek Mały – Przyborowo (przylot o zmroku) – 5 P-11 = 5
Razem – około 66 – 69.

Przeloty samolotem RWD-8 :

„Ślesin” – Malczewo – 1
- Malczewo – Osiek Mały – 2 (z jednym lądowaniem terenowym na płn. – zach. od Koła, a drugim terenowym lądowaniem w odległości 3,5 km od lotniska ; z jego południowej strony – zakończone rozbiciem samolotu).
Razem - 3 ostatnie odbyte loty tym samolotem.

6. IX. :

- Osiek Mały – „Kościelec” (przylot o świcie) – Osiek Mały (przylot po 15:30) – 3 P-11 = 6
- Osiek Mały – chwilowe, pozoracyjne zasadzki w zach. i płn. – zach. stronie Dębów Szlacheckich – po 1 P-11 w trzech różnych miejscach – w porze około obiadowej = 6
- Osiek Mały – Ostrowy (przylot późniejszym popołudniem) – 3 P-11 = 3
Przygodne pole lądowania P-11 z Brygady Pościgowej na płd. – zach. od Ślesina - Osiek Mały (bardzo późnym popołudniem) – 1 P-11 = 1
- Osiek Mały – Mchówek (przylot bardzo późnym popołudniem) – 2 P-11 = 2
Razem – około 18 samoloto-przelotów.
Ponadto sierż. pchor. pil. Wapaniarek oraz kpr. pil. Mazur w locie bojowym z lotniska Osiek Mały – po bardzo dalekiej pogoni za samolotem Do-17 – wylądowali przy jednej wiosce – aby wznowić swą utraconą orientację przestrzenną (zdarzenie to jest podawane przy dacie 7. IX.) = 4 innego jeszcze rodzaju loty.

7. IX. :

- Przygodne miejsce lądowania P-11 z BP - z rejonu : Ślesin – Mikorzyn do Osieka Małego (rano) = 1 - Osiek Mały – Ostrowy (przylot w południe d-cy dyonu) – 1 P-11 = 1
- Mchówek – Chotel (przylot dość późnym popołudniem) – 2 P-11 = 2
- Osiek Mały – Ostrowy (przylot po południu i o zmroku ) – po 1 P-11 = 2
Razem – minimum 6
3 uszkodzone P-11 – zostały przetransportowane w nocy z 7./ 8. IX. – transportem samochodowym do rejonu cukrowni Ostrowy.

8. IX. :

- Osiek Mały – „Lipiny” – 3 P-11 = 3
- Przygodne pole lądowania P-11 z BP z pola wioski Kosew – Ostrowy (w trakcie dnia) = 1
- Ostrowy – Grochowiska (przylot 1 P-11 w pobliże dworu generała T. Kutrzeby w Mchowie, w porze nieco wczesnego popołudnia) - Ostrowy = 2
- „Lipiny” – Ostrowy (przylot po południu) – 2 P-11 = 2
- Przyborowo – Osiek Mały – „Lipiny” (przylot późniejszym popołudniem) – 8 P-11 = 16
- „Lipiny” – Ostrowy – przelot 1 niesprawnej bojowo P-11 z wcześniejszej zasadzki w Przyborowie - późniejszym popołudniem = 1
- Ostrowy – Lubień (dość późnym popołudniem) – 4 P-11 przeznaczone na przelot do Kierza = 4.
Razem – około 29.

9. IX. :

- „Lipiny” – Ostrowy (lądowanie po świcie) – 7 P-11 = 7
- Lubień – Kierz – odlot o świcie 4 P-11 = 4
- Chotel - Gole koło Chodecza (bardzo wcześnie rano) – 2 P-11 = 2
- Ostrowy – Osiek Mały (bardzo wcześnie rano) – Ostrowy (przylot o zmroku) – 2 P-11 = 4
- Ostrowy – „Lubień” (bardzo wcześnie rano) – 7 P-11 = 7
- Mińsk Mazowiecki (Baza Nr 1) - Ostrowy - wcześnie rano - przylot 1 P-11 = 1
- Ostrowy – Warszawa Mokotów (lądowanie po godz. 11:00 na lotnisku w Gocławiu nie doszło do skutku) – por. Wiśniewski – celem ewentualnego kontaktu z dowódcą Brygady Bombowej = 2 (wg informacji z książki Jerzego Pawlaka z 1991 r.). Wg natomiast „Dziennika…” z 1944 r. – owym pilotem miał niby być por. Moszyński a wg J. B. Cynka – por. pil. Moszyński miał odbyć przelot 8. IX. wpierw na lotnisko w Okęciu a zaraz potem wylądować na lotnisku Mokotowskim).
- Gole – Lubień (lądowanie 2 P-11 po walce w obronie lotniska w Lubieniu) – przelot 1 sprawnej bojowo P-11 (kpr. pil. Kroczyński) na lotnisko Ostrowy przed wieczorem = 3
- X) – Lądowanie po walce w obronie Lubienia na lotnisku Ostrowy – rannego ppor. pil. Pudelewicza (wg innych danych – mógł on lądować na lotnisku Lubień) = 1
Przylot po walce w obronie lotniska „Lubień” – na lotnisko Ostrowy – ~ 4 P-11 = ~ 4
Razem – około 34 - 35 samoloto-przelotów. Podana tu kolejność przylotów i odlotów P-11 - mogła być w niektórych przypadkach nieco inna.
____________________________________

Piloci – którzy opuścili III/3 DM w dniach 5 - 9. IX. :

1) – Kpr. Albrecht – zestrzelony przez He-111 nad Ślesinem 5. IX.
2) – Sierż. pchor. Maliński – zestrzelony 6. IX. przez Bf-110 – 2 szpitale.
3) – Ppor. Łuczyński – ciężka kraksa 6. IX. na P-11 podczas pościgu za bombowcem Do-17 – szpital jeniecki.
4) – Ppor. Gedymin – 6. IX. – ciężko ranny od ognia He-111 – szpital.
5) – Kpr. Adamski – 7. IX. – ranny w walce z Bf-109 – po przymusowym lądowaniu terenowym odwieziony do szpitala.
6) – Kpr. Chojnacki – 8. IX. wieczorem - wyjazd z I rzutem kołowym w rejon Lublina.
7) – Ppor. J. E. Kowalski – 8. IX. – I rzut kołowy do Lublina.
8) – Ppor. Sporny – 8. IX. – I rzut kołowy do Lublina (o ile to on późniejszym popołudniem 8. IX. – przyleciał uszkodzonym P-11 z zasadzki w Przyborowie – poprzez lotniska w Osieku Małym i koło Maciejewa - na lotnisko Ostrowy).
9) – Por. Moszyński – 9. IX. – odlot do Kierza.
10) – Kpr. Jasiński – 9. IX. – odlot do Kierza.
11) – Kpr. Skarbecki – 9. IX. – odlot do Kierza.
12) – Kpr. Matuszak – 9. IX. – odlot do Kierza.
13) – Ppor. Jaroszka – 9. IX. – poniósł śmierć po walce z Bf-109E (zaraz po skoku ze spadochronem z bardzo niskiej już wysokości).
14) – Ppor. Pudelewicz – ranny w walce z Bf-109 – szpital polowy.
15) – Kpr. Raszewski – wyjazd z II rzutem kołowym do rejonu Lublina.
16) – Kpr. Mąka – wyjazd z II rzutem do Lublina.

Razem odeszło z dyonu 16 pilotów, w tym 1 młody podchorąży pilot - który zginął w chwilę po walce powietrznej. 5ciu rannych pilotów – zostało odwiezionych do szpitali. 9ciu – zostało oddelegowanych na tyły zaplecza frontowego. Losy 1go zestrzelonego pilota – nie są znane (nie wiadomo czy był ranny i czy musiał być odwieziony do szpitala ?). Prawie że podwoiła się ilość rannych pilotów w odniesieniu do „dzierznickiego”, pierwszego okresu wojny.
--------------------------------------------

Utracone samoloty III/3 DM w dniach 5 - 9. IX. :


5. IX. :
1) – P-11 – zestrzelony od ognia strzelców He-111 nad rejonem Ślesina. Kpr. pil. Albrecht – skakał ze spadochronem.
2) – RWD-8 – utracony przy drugim terenowym lądowaniu z powodu popełnionych paru błędów nawigacyjno – pilotażowych na płn. – zach. Koła.

6.IX. :
1) – P-11 – ostrzelany rano przez Bf-109 w rejonie przejść mostowych w Skulsku i Ślesinie – który to samolot uległ rozbiciu przy lądowaniu – którego pilotował kpr. Kroczyński. Po prowizorycznych „naprawach”(co mogło się np. wiązać z wymianą płatów skrzydła z P-11 „kpt. pil. Zaremby”) – 9. IX. – odleciał do Kierza.
2) – P-11 – kpr. pil. Skarbecki – samolot mocno ostrzelany przez Bf-110. Wysłany do Kierza 9. IX. Nie było już tu więcej zapasowych płatów skrzydła.
3) – P-11 – ppor. pil. Bibrowicz – ostrzelany przez Bf-110. Odlot do Kierza 9. IX.
4) – P-11 – sierż. pchor. Maliński - zestrzelony przez Bf-110. Pilot skakał ze spadochronem.
5) – P-11 – ppor. pil. Łuczyński – wielka kraksa polskiego samolotu podczas pościgu uszkodzonego, dymiącego w locie bombowca Do-17.

7. IX. :
1) – P-11 – kpr. pil. Adamski – samolot uszkodzony w walce powietrznej z Bf-109. 9. IX. – odleciał do Kierza.

8. IX. :
1) – P-11 – kpt. Jastrzębski – samolot zestrzelony przez Bf-110. Polski pilot skakał ze spadochronem. 2) – P-11 – kpr. Kuik – samolot rozbity całkowicie przy lądowaniu po przedwieczornej walce powietrznej (typ niemieckiego samolotu – nie został podany przez byłego d-cę dyonu).

9. IX. :
1) – P-11 – ppor. pil. Jaroszka – który to pilot zginął zaraz po walce z Bf-109E jako pierwszy i ostatni zarazem w III/3 DM.
2) – P-11 – ppor. pil. Kabat – mocno ostrzelany przez Bf-109. Po kapotażu przy lądowaniu – samolot był przygotowywany do wysyłki do Kierza na dzień 11. IX.
3) – P-11 – ppor. pil. Wapniarek – samolot bardzo poważnie uszkodzony w walce z Bf-109 i przy przymusowym lądowaniu na lotnisku Ostrowy. Spisany na straty.
4) – P-11- ppor. pil. Anders - samolot ten uległ zestrzeleniu przez Bf-109E a jego pilot skakał ze spadochronem na oddalonym, zapasowym lądowisku.
5) – P-11 – ppor. pil. Pudelewicz – samolot bardzo poważnie uszkodzony w walce z Bf-109E i spisany niebawem na straty.
6) – P-11 – ppor. pil. Salski – samolot uszkodzony w walce powietrznej i przygotowywany do porannego odlotu 10. IX. do Kierza (być może to ten samolot miał zniszczone niektóre z przyrządów pokładowych w kabinie od niemieckiego pocisku czy pocisków). Mjr dypl. pil. Koźmiński przy dacie 10. IX. (po opuszczeniu lotniska w Lubieniu) podawał fakt śmierci ppor. pil. Jaroszki, skok ze spadochronem z P-11 kpt. pil. Jastrzębskiego, poważne uszkodzenie przy lądowaniu P-11 „ppor. pil. Kabata” (później „naprawionego”) oraz 3 inne P-11 dość mocno ostrzelane – które były już niezdolne do lotów bojowych („w tym samolot kaprala Jasińskiego miał pociskiem z działek rozbitą tarczę z zegarami, manetki od radia i gazu”). Tego ostatniego pilota nie było już jednak od rana 9. IX. w dyonie i to nie on walczył w obronie lotniska głównego „Lubień”. Ale nie można też wykluczyć możliwości – że kpr. pil. Jasiński 9. IX. wcześnie rano mógł właśnie odlecieć do Kierza z takimi właśnie uszkodzeniami P-11 (możliwe, że z 6. IX. – na P-11 „ppor. pil. Bibrowicza”). Sprawa obecnie niemożliwa do lepszego tu wyjaśnienia. Z zestrzelonych tu samolotów – pominięty został P-11 „ppor. pil. Andersa” utracony nad dość odległym lądowisku zapasowym koło Przedecza. 7) – P-11- kpt. pil. Jastrzębski – samolot zestrzelony przez Bf-109E – gdy w polskiej maszynie zabrakło już amunicji. Pilot skakał ze spadochronem. W dniu 9. IX. z prawdziwym horrorem w lotach bojowych spotkali się aż w 6 ciu przypadkach młodzi podporucznicy piloci z XII Promocji SPL z Dęblina, walcząc dzielnie z Messerschmittami Bf-109, z których jeden zginął, jeden skakał także z małej wysokości ze swej P-11 doznając kontuzji stóp a 4 lądowało poważnie uszkodzonymi P-11 (w tym 2ma zaraz spisanymi na straty).

Łącznie zostało utraconych aż 17 samolotów, w tym 16 P-11 i 1 RWD-8. Ogniem Messerschmittów Bf-109 uległo zniszczeniu 5 P-11, ogniem Bf-110 – 2 P-11 a od ognia strzelców pokładowych He-111 – 1 P-11. 6 P-11 zostało bardzo poważnie uszkodzonych w walkach powietrznych (4 - od pocisków z Bf-109 a 2 – od pocisków z działek Bf-110), które były już niezdatne do odbywania lotów bojowych. W jednym przypadku – nie jest wiadomo z jakim niemieckim samolotem walczył nasz pilot (8. IX. - przed zmrokiem ) a w innym – czy doszło może do wypadku lotniczego w locie koszącym czy też może kraksa P-11 w dniu 6. IX. była wynikiem odstrzelenia jednej łopaty śmigła ogniem strzelca bombowca Do-17 ? Ilość utraconych P-11 była teraz aż czterokrotnie większa (wręcz katastrofalna) w stosunku do pierwszych 4 dni działań powietrznych na lotnisku podstawowym w Dzierznicy. Na 3 lotniskach podstawowych utracono 12 samolotów, z tego 3 – które zostały wysłane na zaplecze frontowe (a 1 oczekujący na odesłanie za 2 dni ) a z 4 zasadzek – 4 P-11, z tego 1 P-11 wysłana do Kierza, a jedna P-11 przewidziana na odlot 10. IX. rano. Niemieccy piloci Messerschmittów obu ich wersji – wspięli się na nieco wyższy już poziom swej taktyki walki powietrznej oraz nabrali w niej większego doświadczenia i umiejętności niż było to w pierwszym okresie wojny. Poznańscy myśliwcy – teraz aż sześciokrotnie zostali zmuszeni do skoków ze spadochronem ze swej maszyny (kabinę P-11 opuszczało ze spadochronem 5 pilotów, w tym aż dwukrotnie d-ca 132. EM), w 4 przypadkach było to zdarzenie zaistniałe na 3 lotniskach głównych a w dwu – na oddalonych zasadzkach. W jednym przypadku skończyło się to tragicznie.

===========================

Lotniska – na których przebywali piloci III/3 DM w dniach 5 - 9. IX. (dane niepełne, z lukami, przybliżone, z możliwością informacji nawet i błędnych przy niektórych nazwiskach – w niektórych dniach) :

1) – Mjr Mumler (u – z dwoma kropkami) – 5. IX. – Ozorzyn (do godz. 9:00) – Osiek Mały – przyjazd motocyklem na zasadzkę „Ślesin” (po południu) – przelot RWD-8 do Malczewa z sierż. pchor. pil. Olewińskim (późnym popołudniem) – przy zachodzie słońca przylot na P-11 „kpr. pil. Skarbeckiego” do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały – a od południa Ostrowy // 8 i 9. IX. – Ostrowy.

2) – Por. Wiśniewski – 5. IX. – Ozorzyn – po godz. 9:00 Osiek Mały // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały – w porze ranno – przedpołudniowej – przyjazd motocyklem na lotnisko Ostrowy // 8 i 9. IX. – Ostrowy : 9. IX. - w porze ranno – przedpołudniowej – odbył przelot do Warszawy (wpierw z nieudaną próbą lądowaniem na lotnisku w Gocławiu) – z faktycznym lądowaniem w Mokotowie.
3) – Kpt. Jastrzębski – 5. IX. – „Ślesin” – późniejszym popołudniem - Osiek Mały // 6. i 7. IX. – Osiek Mały // 8. IX. – o świcie - Osiek Mały a zaraz potem „Lipiny” – a późniejszym popołudniem – przelot na lotnisko Ostrowy na innym P-11 // 9. IX – o świcie Ostrowy a zaraz potem „Lubień” – w nocy z 9. na 10. IX. – na piechotę przybył na lotnisko Ostrowy (po fakcie swego zestrzelenia).

4) – Por. Moszyński – 5. IX. – „Ślesin” – przed wieczorem przyjechał rzutem kołowym do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały a zapewne następnie Ostrowy // 8. IX. – Ostrowy – dość późnym popołudniem – przelot do „Lubienia” // 9. IX. - odlot o świcie z „Lubienia” - do Kierza.

5) – Ppor. Gedymin – 5. IX. – „Ślesin” – następnie alarmowy przelot do Osieka Małego – poprzez rejon nieczynnego lądowiska pod Babiakiem // 6. IX. – Osiek Mały oraz jedna z chwilowych zasadzek w porze ranno – południowej koło Dębów Szlacheckich a późniejszym już popołudniem – przelot patrolowy na zasadzkę Ostrowy – przed wieczorem został wywieziony – jako ciężko ranny - przypadkowym samochodem z lądowiska Ostrowy do szpitala w Warszawie.

6) – Ppor. Grzybowski – 5. IX. – „Ślesin” – po południu – pojedynczy przelot do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – przed świtem przejazd osobowym Chevroletem na lotnisko Ostrowy // 8. IX. – Ostrowy // 9. IX. – Ostrowy, po czym o świcie przelot na zasadzkę Osiek Mały a powrót – wieczorem.

7) – Ppor. Bibrowicz – 5. IX. – „Turek” – po południu – przylot do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. – 8. IX. – brak bliższych danych, Ostrowy // 9. IX. – Ostrowy.

8) – Ppor. Kostecki – 5. IX. – Przyborowo (bez P-11) – organizator zasadzki w Malczewie – do popołudnia (bez P-11), następnie na piechotę przeszedł 20 któryś km do Przyborowa // 6-7. IX. – Przyborowo (z 8. P-11) // 8. IX. – po południu przelot 8 P-11 do Osieka Małego a po chwili do „Lipin” // 9. IX. – po przylocie o świcie z „Lipin” z 7ma P-11 – został d-cą 131. EM na lotnisku Ostrowy, rozwiązanej jednak już wieczorem na lotnisku Ostrowy.

9) – Ppor. Łuczyński – 5. IX. – Ozorzyn – bardzo wczesny z rana przelot z powiadomieniem zasadzek rejonu Kleczewa – a potem do majątku Piotrowo pod Poznaniem – Malczewo (późniejszym popołudniem) – Osiek Mały – przylot dość późnym popołudniem // 6. IX. – Osiek Mały – popołudniowy lot bojowy – zakończony bardzo wielką kraksą P-11.

10) – Ppor. rez. Rychlicki – 5. IX. – o świcie przelot z Malczewa do Ozorzyna a po chwili z Ozorzyna do Kobylego Pola i do Tulec (z powiadomieniem) a potem do Piotrowa. Po południu – przelot do Malczewa, dość późnym popołudniem do Osieka Małego a stamtąd zaraz do Przyborowa // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – przeloty do Osieka Małego i „Lipin” // 9. IX. – o świcie – przylot z „Lipin” i pobyt na lotnisku Ostrowy.

11) – Ppor. rez. Rowiński – 5. IX. – Tulce, wczesnym popołudniem – przelot na zasadzkę położoną na płd. - zach. od Słupcy, a przy zachodzie słońca – do Osieka Małego, po czym odlot do Przyborowa // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – przeloty do Osieka Małego i do „Lipin” a o świcie 9. IX. – na lotnisko Ostrowy.

12) – Ppor. rez. Sporny – 5. IX. – zasadzka na płd. – zach. od Kleczewa, potem w płn. rejonie Konina a następnie – po obiedzie - znów w rejonie Kleczewa, po czym alarmowy odlot do Osieka Małego. Stamtąd – w pierwszym kluczu 3 P-11 – odlot przy zachodzie słońca do Przyborowa. // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – przeloty do Osieka Małego i do „Lipin” a zapewne zaraz na lotnisko Ostrowy (uszkodzonym 7. IX. P-11) – skąd mógł odjechał jeszcze w I rzucie kołowym do Świdnika (pozostali 4 piloci podporucznicy rezerwy – pozostali się w dyonie jeszcze nieco na dłużej wraz z ppor. pil. Andersem i ppor. pil. Kabatem).

13) – Ppor. rez. Czachowski – 5. IX. - jego losy z tego dnia nie są znane. Wieczorem jednak na pewno był w Przyborowie // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – odbył stamtąd przeloty do Osieka Małego i do „Lipin”. // Od 9. IX. – po świcie – przebywał na lotnisku Ostrowy.

14) – Ppor. rez. Łazowski – jego losy są podobne do ppor. pil. Czachowskiego.

15) – Ppor. Anders ze 131. EM – 5. IX. – Zasadzka Kleczew – następnie na płn. od Konina i znów w rejonie Kleczewa. Późnym popołudniem – alarmowy odlot do Osieka Małego, skąd przy zachodzie słońca odbył w składzie 3 P-11 przelot do Przyborowa // 8. IX. – odbył 2 przeloty : do Osieka Małego i do „Lipin” // a 9. IX. – o świcie na lotnisko Ostrowy. Po chwili – wraz z 7 P-11- odbył krótki przelot pod dowództwem kpt. pil. Jastrzębskiego do „Lubienia”. Jako zestrzelony - skakał ze spadochronem z niskiego pułapu nad lądowiskiem w Katarzynie – mając duży obrzęk stóp i nóg po skoku spadochronowym z P-11 – wieczorem dotarł jakąś ciężarówką wojskową na lotnisko Ostrowy już po odjeździe II rzutu kołowego w rejon Lublina. Więcej już w dyonie nie latał.

16) – Ppor. Kabat – 5. IX. – jego losy dzienne nie są tu znane. Wieczorem był na zasadzce w Przyborowie. // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – odbył przeloty do Osieka Małego i do „Lipin” // 9. IX. o świcie – przyleciał na lotnisko Ostrowy. Po południu uległ zestrzeleniu ogniem z Messerschmitta Bf-109. Odtąd więcej już nie latał w dyonie.

17) – Ppor. Kowalski – 5. IX. – losy nieznane // 6. IX. – Osiek Mały // 7. i 8. IX. – losy nieznane. Możliwe, że już 8. IX. wieczorem odjechał z lotniska Ostrowy - I rzutem naziemnym w rejon Lublina – do Świdnika. Miał on odbyć – wg inf. „londyńskiej” – 3 loty bojowe w 1939 roku.

18) – Ppor. Nowak – 5. IX. – „Ślesin” a późniejszym popołudniem – odlot alarmowy w składzie 5 P-11 do Osieka Małego. // 6. IX. – Osiek Mały a późniejszym popołudniem lot patrolowy na lotnisko Ostrowy // 7. – 8. IX. – Ostrowy // 9. IX. – odlot na całodzienną zasadzkę do Osieka Małego z wieczornym przylotem na lotnisko Ostrowy.

19) – Ppor. Salski – 5. IX. – o świcie – przelot z Malczewa do Ozorzyna a zaraz potem do Kobylego Pola oraz Tulec a następnie do Piotrowa. Późniejszym popołudniem – przelot do Malczewa a o zachodzie słońca – przylot do Osieka Małego. // 6. IX. – Osiek Mały (nie wiadomo czy nie był może na zasadzce koło Kościelca – bowiem wg inf. ustnej byłego pilota 131. EM - Pana M. Nowaka – nie latał on z Osieka Małego do obiadu ). Bardzo późnym popołudniem – odleciał on na zasadzkę niedaleko Mchówka. // 7. IX. – z zasadzki tej odleciał dość późnym popołudniem na lotnisko Chotel – gdzie przebywał tam przez cały dzień 8. IX. // 9. IX. – o świcie odbył przelot na zasadzkę Gole koło Chodecza a następnie brał udział w obronie lotniska koło Lubienia – lądując tam na uszkodzonym P-11 - który tam został zakwalifikowany do odlotu o świcie 10. IX. – do Kierza.

20) - Ppor. Jaroszka – w dniu 5. IX. przebywał jako zapasowy pilot w „Ślesinie” a późnym popołudniem – mógł on odbyć przelot na P-11 do Osieka Małego (nie było wtedy jego kolegi sierż. pchor. pil. Olewińskiego). Następnie był zapasowym pilotem na lotniskach Osiek Mały i Ostrowy, odbywając swój pierwszy i ostatni lot bojowy 9. IX. – zakończony zestrzeleniem i jego śmiercią.

21) – Sierż. pchor. Maliński – 5. IX. – Ozorzyn a potem przelot do Osieka Małego (gdzie nie odbył żadnego lotu). // 6. IX. - Osiek Mały – gdzie odbył jeden lot bojowy (a w sumie trzeci) – zakończony jego zestrzeleniem w porze ranno – przedpołudniowej.

22) – Ppor. Olewiński – 5. IX. – „Ślesin” – po czym popołudniowy przelot RWD-8 z d-cą dyonu do Malczewa a w porze dość późnego popołudnia – nieukończony przelot RWD-8 do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały a zaraz potem zapewne zasadzka „Kościelec” a po południu – przylot do Osieka Małego. // Od 7. IX. – lotnisko podstawowe Ostrowy.

23) – Ppor. Pudelewicz – 5. IX. – „Ślesin” – a później alarmowy przylot do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – brak danych – lecz być może był w Osieku Małym ? // 8. IX. – brak danych – lecz mógł być z d-cą 132. EM na zasadzce „Lipiny” ? a potem na lotnisku Ostrowy // 9. IX. – wpierw Ostrowy a następnie „Lubień”. Jako ranny w locie bojowym – został odwieziony późnym popołudniem do pobliskiego polowego szpitala koło Lubienia.
24) – Ppor. Wapniarek – 5. IX. – Zasadzka „Turek” a późniejszym popołudniem – Osiek Mały. // 6. IX. – Osiek Mały // 7-8. IX. – brak danych // 9. IX. – lotnisko Ostrowy.

25) – Kpr. Adamski – 5. IX. - ? – wieczorem : Przyborowo // 6. IX. – Przyborowo // 7. IX. – Przyborowo – późnym południem – zawieziony do szpitala w Gnieźnie (ranny w walce powietrznej).

26) - Kpr. Albrecht – 5. IX. – Kleczew – płn. rejon Konina – Kleczew – późniejszym popołudniem - zestrzelony ogniem He-111 nad rejonem przejścia mostowego w Ślesinie. Dalsze jego losy – nie są już znane.

27) – Kpr. Gabriel – 5. IX. – „Ślesin” – wieczorem – przyjazd rzutem kołowym do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – przyjazd przed świtem osobowym Chevroletem na lotnisko Ostrowy // 8 i 9. IX. – Ostrowy.

28) – Kpr. Kroczyński – 5. IX. – Malczewo – Ozorzyn – Piotrowo (wcześnie rano) – Malczewo (późniejsze popołudnie) – Osiek Mały // 6. IX. – Osiek Mały – dość późnym popołudniem – Mchówek // 7. IX. – Mchówek – przed wieczorem Chotel // 8. IX. – Chotel // 9. IX. – o świcie : przelot do Gole – późnym popołudniem – lądowanie w Lubieniu a następnie na lotnisku Ostrowy.

29) – Kpr. Mazur - 5. IX. – rzutem kołowym z Ozorzyna do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały a po południu Ostrowy // 8. i 9. IX. - Ostrowy.

30) – Kpr. Mąka – 5. IX. - ? – wieczorem Przyborowo // 6. i 7. IX. – Przyborowo // 8. IX. – Przyborowo – po południu odjazd rzutem kołowym na lotnisko Ostrowy – zapewne z przyjazdem nocnym // 9. IX. Ostrowy a wieczorem – odjazd rzutem kołowym w rejon Lublina.

31) – Kpr. Trzciński – 5. IX. - ? – wieczorem w Przyborowie // 6-7. IX. – Przyborowo // 8.IX. – Przyborowo, po czym przyjazd – zapewne w nocy z 8./9. IX. na lotnisko podstawowe Ostrowy.

32) – Kpr. Żerkowski – 5. IX. – przyjazd rzutem kołowym z Ozorzyna do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały a po południu – Ostrowy // 7- 8 – 9. IX. – Ostrowy.

33) – Kpr. Chojnacki – 5. IX. – „Ślesin” – a po wieczornym przybyciu z rzutem kołowym – Osiek Mały // 6. IX. – Osiek Mały // następne dni – brak danych // 8. IX. – Ostrowy a wieczorem – odjazd z I rzutem naziemnym do rejonu Lublina.

34) – Kpr. Jasiński – 5. IX. – Ozorzyn – przelot P-11 na lotnisko Osiek Mały // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały // 8. IX. - ?, dość późnym popołudniem – przelot P-11 do „Lubienia” // 9. IX. – odlot z Lubienia o świcie do Kierza.
35) – Kpr. Kuik – 5. IX. – „Turek” a po południu Osiek Mały // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały , następnie - ? // 8. IX. – Ostrowy ; rozbił P-11 przy dość późno - popołudniowym lądowaniu // 9. IX. – Ostrowy.

36) – Kpr. Matuszak – 5. IX. – przyjazd rzutem kołowym z Ozorzyna do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Ostrowy // 8. IX . – Ostrowy, dość późnym popołudniem – przelot do „Lubienia” // 9. IX. – o świcie odlot do Kierza.

37) – Kpr. Pszczoła – 5. IX. - ? – wieczorem mógł być w Przyborowie // 6 i 7. IX. – Przyborowo // - 8. IX. – Przyborowo – w rzucie kołowym zapewne w nocy z 8./9. IX. przybył na lotnisko Ostrowy.

38) – Kpr. Raszewski – 5. IX. - ? – wieczorem w Przyborowie // 6-7-8. IX. - Przyborowo – zapewne w nocy z 8./9.IX. przybył z rzutem naziemnym na lotnisko Ostrowy // 9. IX. – Ostrowy – a wieczorem wyjazd z II rzutem kołowym do rejonu Lublina.

39) – Kpr. Skarbecki – 5. IX. – Ozorzyn – chwilowo wcześnie rano był na zasadzce „Ślesin” - Piotrowo – Malczewo – przedwieczorny przelot RWD-8 – w nocy na piechotę dotarł do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // 7. IX. – Osiek Mały – w nocy z 7./8. IX. – przejazd ciężarówką na lotnisko Ostrowy // 8. IX. – Ostrowy – dość późnym popołudniem – przelot do „Lubienia” // 9. IX. – odlot do Kierza.

40) – Kpr. Świderski – 5. IX. – przejazd z rzutem kołowym z Ozorzyna do Osieka Małego // 6. IX. – Osiek Mały // następne dni - ? – Ostrowy.

Szczególne luki i braki informacyjne są przy dwóch dniach : 5. IX. (m.in. pod kątem : kto był od rana na zasadzce w Przyborowie a kto przyleciał tam P-11) oraz 7. IX. – tutaj jest wiele znaków zapytania kto w tym dniu był na lotnisku Osiek Mały ? a kto już na nowym – Ostrowy ?

W powyższych danych jest dość dużo różnych luk. Np. nie wiadomo m. in. : - kto leciał jednym P-11 podczas przelotu z Ozorzyna do Osieka Małego 5. IX., po godz. 9:00,
- kto na piechotę z Dzierznicy a następnie ciężarówkami dojechał w nocy z 4./5. IX. do Przyborowa (oprócz ppor. pil. Kosteckiego),
- kto był na zasadzce 5. IX. (2 P-11) i 6. IX. (3 P-11) w pobliżu Kościelca,
- kto faktycznie (chodzi o nazwiska 4 pilotów) – odbywał 5. IX. o zachodzie słońca (i po zachodzie) - przeloty z Osieka Małego do Przyborowa (3, a potem 5 P-11),
- kto odbył przelot 2ma P-11 z zasadzki „Turek” do Osieka Małego (czy sierż. pchor. Wapniarek ? – czy może kpr. pil. Kuik ?,
- kto odbywał przeloty P-11 (2 samoloty) – 7. IX. z Osieka Małego na lotnisko Ostrowy (po południu i przed zmrokiem),
- kto był na zasadzce 8. IX. w „Lipinach”(3 P-11) i kto odbył lot przelotowy w składzie 2 P-11 – z kpt. pil. Jastrzębskim na lotnisko Ostrowy,
- Nie są znane nazwiska 4 pilotów którzy 9. IX. działali bojowo na lotnisku „Lubień” ? .


====================

Zasadzki z dni 5 - 9. IX. :

5. IX. :

Zasadzka na płd. – zach. od Kleczewa (3 P-11) : ppor. rez. pil. Sporny, sierż. pchor. pil. Anders, kpr. pil. Albrecht.
Od pory rannej – działała ona na północ od Konina, po czym w porze poobiedniej – wróciła na swe pierwotne lotnisko w obszarze pomiędzy Kleczewem a Kazimierzem Biskupim. Późniejszym popołudniem – uległ zestrzeleniu od ognia He-111 – kpr. pil. Albrecht. Następnie w alarmowym trybie (2 P-11) zasadzka ta odleciała na lotnisko podstawowe do Osieka Małego (być może że składzie wraz z 5 P-11 z zasadzki „Ślesin”).


„Ślesin” – na płd. – wsch. od Kleczewa. Miała 6 P-11 i m. in. następujący skład pilotów : kpt. Jastrzębski, sierż. pchor. Olewiński, sierż. pchor. Pudelewicz i dwaj piloci zapasowi – sierż. pchor. Jaroszka i kpr. Chojnacki, a ze 131. EM : por. Moszyński, ppor. Gedymin, sierż. pchor. Nowak, piloci zapasowi – ppor. Grzybowski i kpr. Gabriel oraz 1 lub może 2 pilotów z RWD-8. Po południu na lotnisko Osiek Mały – odleciał celem zapoznania się z nim – ppor. pil. Grzybowski – lecz już się tam pozostał. W alarmowym stylu - na lotnisko podstawowe w Osieku Małym - późniejszym popołudniem odleciało 5 P-11 (kpt. Jastrzębski, sierż. pchor. Pudelewicz, prawdopodobnie sierż. pchor. Jaroszka, ppor. Gedymin i sierż. pchor. Nowak) – po zajrzeniu jeszcze z powietrza na nieczynne lądowisko koło Ozorzyna.
„Turek” (Turek – Uniejów) – 2 P-11 (ppor. pil. Bibrowicz, sierż. pchor. Wapniarek, kpr. Kuik). Po południu zasadzka ta przyleciała do Osieka Małego a reszta personelu przyjechała rzutem kołowym.

„Tulce” (Tulce – Żerniki) – 2 P-11 pod dowództwem ppor. pil. rez. Rowińskiego. Po parogodzinnym postoju na zasadzce w pobliżu Słupcy – tuż przed zachodem słońca – przylot do Osieka Małego.

„Poznań” – Piotrowo – 5 P-11 (ppor. pil. Łuczyński, ppor. rez. pil. Rychlicki, sierż. pchor. pil. Salski, kpr. pil. Kroczyński, kpr. pil. Skarbecki). Późniejszym popołudniem samoloty te wylądowały w Malczewie, gdzie d-cy dyonu nie powiodło się zorganizowanie tam zasadzki 3 P-11 na dzień 6. IX. Przy zachodzie słońca samoloty te odleciały do Osieka Małego. Na P-11 „kpr. pil. Skarbeckiego” – ową piątkę prowadził d-ca dyonu.

Zasadzka „Kościelec” – 2 P-11 wystawione po południu, po przylocie zasadzki z rejonu Turka - Uniejowa. Nazwiska tych pilotów nie są znane (z lotniska w Osieku Małym – którzy tam mogli dotrzeć w trakcie dnia z lotniska w Dzierznicy a konkretnie już z Ozorzyna).

Przyborowo – wpierw odlot o zachodzie słońca 3 P-11- a wśród pilotów mogli być : ppor. rez. Sporny i sierż. pchor. Anders a w chwilę po zachodzie słońca – 5 P-11 – gdzie m. in. byli dwaj piloci rezerwy : ppor. Rowiński i ppor. Rychlicki. Dowódcą zasadzki (na miejscu w Przyborowie ) – był ppor. pil. Kostecki. Nazwisk 4 innych pilotów – którzy przylecieli tam z Osieka Małego – nie udało się ustalić (zapewne przybyli oni rzutem kołowym do Ozorzyna a potem do Osieka Małego a mogli nimi być tacy piloci jak : ppor. rez. Czachowski, ppor. rez. Łazowski, sierż. pchor. Kabat oraz jeden pilot w stopniu kaprala). Na owej zasadzce na płn. - zach. od Czerniejewa – byli tacy piloci jak : ppor. rez. Czachowski, ppor. rez. Łazowski, sierż. pchor. Kabat, kpr. Adamski, kpr. Trzciński, możliwe – że kpr. Mąka ze 131. EM a ze 132. EM : kpr. Raszewski i zapewne kpr. Pszczoła. Kilku podoficerów pilotów wraz z ppor. pil. Kosteckim przybyło tam - częściowo na piechotę z Dzierznicy w nocy z 4./5. IX. (a zabierając się samochodami ciężarowymi dopiero przed Czerniejewem). 7. IX. z zasadzki tej ubył do szpitala w Gnieźnie kpr. pil. Adamski. 8. IX. – w odlocie z zasadzki brali udział następujący piloci : jej dowódca, 5ciu pilotów oficerów rezerwy i 2. podporucznicy ostatniej, XII Promocji SPL w Dęblinie. Uszkodzonym P-11 z dnia 7. IX. – zapewne odlatywał ppor. rez. pil. Sporny.

6.IX. – Zasadzka „Kościelec”- czynna od świtu do godz. 15:30. Możliwe, że wśród pilotów mogli tam być : sierż. pchor. Salski, sierż. pchor. Olewiński i być może podoficer pilot (?).

6.IX. – Trzy różne miejsca lądowań pojedynczych P-11 – w tym w pobliżu nieczynnego leśnego, dużego lądowiska polowego – które było bombardowane 6. IX. (jak też i wcześniej, 2. IX.) i w dwu różnych polach na zachód i płn. – zach. od Dębów Szlacheckich. Na jednych z tych lądowisk – w porze około południowej - na krótkich tam czatach był ppor. pil. Gedymin.

Ostrowy - 6. IX. / 7. IX. do południa. Późniejszym już popołudniem 6. IX. wylądowały tam 3 P-11 (poważnie ranny ppor. pil. Gedymin – który przed wieczorem został wywieziony stamtąd do szpitala, sierż. pchor. pil. Nowak, kpr. pil. Żerkowski). Zasadzka ta z powodu ratowania życia d-cy klucza 131. EM – nie odbyła jakiegokolwiek lotu. O świcie 7. IX. osobowym Chevroletem przyjechało 2 pilotów : ppor. Grzybowski i kpr. Gabriel. Nieco później przyjechał motocyklem por. pil. Wiśniewski a po przylocie w południe d-cy dyonu – lotnisko to miało już status podstawowego.

Mchówek – 6. IX. – bardzo późnym popołudniem 2 P-11 wylądowały z Osieka Małego (lądując pod górkę w miejscowości Mchówek) – na zasadzce na dużej łące, u stóp pagórka. Pilotami tam byli : sierż. pchor. Salski i kpr. Kroczyński ze 131. EM. Późnym popołudniem 7. IX. zasadzka ta odleciała na duże lotnisko Chotel a o świcie 9. IX. – na zasadzkę Gole, która wspomagała 7 (a wg innych danych 5) P-11, które alarmowo wystartowały z lotniska „Lubień” - w jego obronie.

Osiek Mały – 7. IX. – które to lotnisko działało równolegle w stosunku do lotniska podstawowego Ostrowy a którego dowódcą był kpt. pil. Jastrzębski, dysponując ponadto paroma zapasowymi pilotami. Z 5 P-11 – które tam były od rana (plus 6ty z BP - w naprawie) - w porze południowej odleciał wpierw d-ca dyonu, 1 P-11 po południu a o zmroku drugi P-11 na lotnisko Ostrowy. Celem działania tego lotniska – wpierw jako podstawowego a potem jako zasadzki – było poranne i wieczorne ubezpieczanie z powietrza przemarszu poznańskich wojsk przez tzw. „wąskie gardła” przepraw mostowych w Uniejowie i Skulsku – Ślesinie. Po świcie 8. IX. – zapewne po porannym ubezpieczaniu naszych wojsk - wystartowały ostatnie 3 P-11 na zasadzkę o kryptonimie „Lipiny”.

„Lipiny” – zasadzka od świtu do popołudnia w dniu 8. IX. z 3 P-11 pod dowództwem kpt. pil. Jastrzębskiego. Ubezpieczała ona w dalszym ciągu przeprawy mostowe m. in. w Ślesinie. Nazwiska innych pilotów nie są znane – ale wśród nich „mogli być” : ppor. Pudelewicz (?) i któryś z podoficerów pilotów. Po utracie jednej zestrzelonej P-11 (d-cy 132. EM) – kpt. Jastrzębski z drugą P-11 – odleciał na lotnisko Ostrowy.
Późniejszym nieco popołudniem – wylądowało 8 P-11 z zasadzki z Przyborowa. 1na P-11 odleciała zaraz na lotnisko Ostrowy (przypuszczalnie jej pilotem mógł być ppor. rez. Sporny). O świcie 9. IX. – wszystkie 7 P-11 z rejonu „Lipin” - odleciały na lotnisko podstawowe Ostrowy.

Jeśli chodzi o zasadzki – to były już dowódca III/3 DM w swych dwu „Dziennikch …” zapomniał (i pominął je zupełnym milczeniem) o takich jak : Turek (Turek – Uniejów), Tulce, pobliże Słupcy, z płn. strony Konina, Kościelec 5. IX. oraz 6. IX., Przyborowo, Dęby Szlacheckie, Mchówek, „Lipiny”, Chotel oraz Gole a także lotnisko alarmowe Ozorzyn niedaleko Babiaka z rana 5. IX. Natomiast wspominane jeszcze były takie nie działające już zasadzki jak : „Kalisz”, „Żnin”, Kobyle Pole i „Gębarzewo” czy niedoszła do skutku zasadzka z 3ma P-11 - w Malczewie.

9. IX. - Lotnisko główne lotnictwa Armii „Poznań” i „Pomorze” – „Lubień”. Wyjątkowo wcześnie rano - 7 P-11 odleciało z lotniska Ostrowy do położonego przy długiej leśnej linii dużego lotniska na płd. – zach. od Lubienia. Dowódcą zespołu myśliwskiego był kpt. pil. Jastrzębski. Nazwiska kilku pilotów nie są znane – poza ppor. Andersem i ppor. Pudelewiczem. Późnym popołudniem – w walce i obronie lotniska – niemieckie Messerschmitty zestrzeliły 2 nasze samoloty (ppor. pil. Andersa i kpt. pil. Jastrzębskiego) oraz poważnie uszkodziły samolot ppor. Pudelewicza a także z zasadzki Gole – „jedenastkę” ppor. Salskiego a z lotniska podstawowego Ostrowy – samolot ppor. Wapniarka.

-------------------------------------

Ilości zwycięstw z lotnisk podstawowych :

Osiek Mały :
5. IX. – 5 +3 U (uszkodzone)
6. IX. – 21 +1 PR (prawdopodobny) + 9 U
7. IX. – 6-7
Razem – 31-32 +1 PR +12 U.

Ostrowy :
7. IX. – 2 + 1U (uszkodzony)
8. IX. – 2 + 1X („Ju-86” a raczej Do-17)
9. IX. – 3 Razem – 7 + 1 X +1U

„Lubień” (główne) :
9. IX. – 5 + 1 X (Bf-109 z rejonu Stargardu)
Lotniska zasadnicze i główne razem – 43 – 44 + 1 PR + 2 X + 13 U.
Lotniska podstawowe w dniach 5 - 9. IX. - przyjęły na siebie główny ciężar walk i działań lotniczych, zmniejszając to zadanie dla zasadzek.
Ilościowe zwycięstwa z zasadzek z dni 5 - 9. IX. :

5. IX. – Piotrowo – 2
5. IX. – Piotrowo lub Tulce – 1
5. IX. – „Ślesin” – 4 (wliczając 3 zwycięstwa z dnia 4. IX. – razem było tam ich w sumie 7) +2 U
5. IX. – „Kościelec” – 2
6. IX. – „Kościelec” – 2
6.- 8. IX. – Przyborowo – 7 + 3 PR - prawdopodobne (przypuszczalnie wszystkich zwycięstw mogło być nieco więcej)
7. IX. – Osiek Mały – 1 + 1 PR
7. IX. – Mchówek – 1 8. IX. – „Lipiny” – 3 8. IX. – Chotel – 1 (z możliwością 2 – lecz nie została tutaj w absolutnie pewny sposób ustalona data czy 8. IX. czy też 9. IX.)
9. IX. – Osiek Mały - 1
.
Razem : 25 + 3 PR + 2 U

Jeśli chodzi o zasadzki – to były d-ca III/3 DM – podawał dla tego okresu działania jedynie 4 zwycięstwa odniesione z zasadzek : 1no z zasadzki „Poznań” przy 5. IX. (1 He-111) i 3 podane dla zasadzki „Ślesin” przy dniu „7. IX.” (3 Do-17).
Komisja Bajana – podała tylko jeden samolot (8. IX. - Bf-110 – kpt. pil. Jastrzębski) przypisany jednakże lotnisku podstawowemu Ostrowy, gdy faktycznie było to zestrzelenie z zasadzki o kryptonimie „Lipiny”.
Pan J. B. Cynk – podał jedynie jedno zwycięstwo dla owych tutaj rozpatrywanych dni (9. IX. – Osiek Mały – Bf-109 – ppor. pil. Grzybowski).
Strona niemiecka podała przy 5. IX. – że 1 He-111 nr 1465 uległ „wypadkowi lotniczemu” – eksplodując „sobie” w locie pomiędzy Kutnem a Łowiczem i także w nieco zakamuflowany sposób utratę 1 Ju-87 w dniu 6. IX. – „że ot tak sobie wylądował niedaleko Czerniejewa” a potem został spalony (przez specjalnie wysłaną parę 2 Ju-87 w celu jego całkowitego zniszczenia).

Łącznie z wszystkich lotnisk z dni 5 - 9. IX. :

Około 68 – 69* + 5 PR** + 2 X (niewyjaśnione, niewiadome, ze znakami zapytania z dni 8. i 9. IX.) + 15 U - wg danych z Niemiec.

* W niektórych przypadkach istnieją obawy co do rzeczywistego zaistnienia zestrzelenia – jak m. in. samolotu Bf-109 podanego przy dniu 7. IX. w rejonie Kalisza – Koła (niby dla „pchor. pilota Malińskiego”). W przypadku zasadzki w Przyborowie – niewyjaśnione są m. in. wg inf. ustnych - typy zestrzelonych samolotów podanych przy dacie „8. IX.” – ile z nich było Messerschmittami Bf-109 ? i które zostały może zestrzelone 7. IX. ? a które z samolotów w dniu następnym ?. Istnieją też obawy – czy jakiegoś samolotu nie wliczono tu dwukrotnie (np. bombowca „Do-17” z dnia 7. IX. (z pobliża dworu Głębokie) – podczas gdy mógł to być może He-111 – z którego wyskoczyło jedynie 3 lotników ? ** W jednym przypadku wg inf. z książki (6. IX.) a w 4 przypadkach – nie udało się odnaleźć punktów pobojowisk w terenie 3 Bf-109 i 1 He-111 z dni 6 i 7. IX.


W przeciwieństwie do 4 pierwszych dni wojny – w następnych już dniach uwidoczniła się przewaga ilościowa odnoszonych zwycięstw z lotnisk podstawowych nad tymi z zasadzek (za wyjątkiem dni 5. i 8. IX.). Ilość zasadzek radykalnie uległa już zmniejszeniu, aczkolwiek w dniach 6 - 8. IX. działała najsilniejsza z nich - w składzie jednej, niepełnej eskadry. Choć w dalszym ciągu rozpiętość informacji jest wciąż bardzo duża (4 zestrzelenia wg danych niemieckich – 13 -14 wg Komisji Bajana – 68 - 69 +5 prawdopodobnych ze wszystkich inf.) to jednak nastąpiło już znaczne zahamowanie wzrostu ilościowej puli zestrzeleń (a w dniach 8. IX. a zwłaszcza już 9. IX. - nie przekraczało ono już w zasadzie liczby 10ciu). Liczba zwycięstw powietrznych – przy których znane są nazwiska pilotów była teraz nawet minimalnie większa (w około 46 zestrzeleniach plus 2 prawdopodobnych – wobec pierwotnej liczby około 42 z „dzierznickiego” czasu wojny), ale już w znacznie lepszym procencie (około 65 % wobec wcześniejszych 34 %) w stosunku do całkowitej liczby zestrzeleń. Ilości zestrzeleń wg danych typu pisemnego oraz tych mających potwierdzenie w zebranych informacjach ustnych – teraz były nieco już mniejsze - podobnie jak ilości zestrzeleń wynikające wyłącznie z danych typu ustnego. _________________________


Zwycięstwa – gdzie znane są nazwiska pilotów :

5. IX. :
Piotrowo : He-111 i Do-17,
„Ślesin” – 3 Do-17, 1 He-111 nr fabr. 1465,
Osiek Mały – 2 Ju-86 (Do-17), 3 He-111
Razem – w przypadku ~ 11 samolotów (na 14).

6. IX. :
Osiek Mały – 4 Bf-109 +1 PR, 3 Ju-86, 2 Bf-110, 3 Do-17Z, 1 Do-17, 6 He-111.
Razem – w przypadku 21 samolotów + 1 PR (na 26 + 2 PR).

7. IX. :
Osiek Mały – 1 He-111 (kpt. Jastrzębski), 1 „Messerschmitt” – kpr. Jasiński, Przyborowo – Bf-109 prawdopodobny – kpr. Adamski,
Ostrowy – Ju-52 (por. Wiśniewski), He-111 – kpr. Matuszak.
Mchówek – 1 He-111(sierż. pchor. Salski).
Razem – w przypadku 5 samolotów i jednego prawdopodobnie (na ~ 11 + 3 PR).

8. IX. :
Ostrowy – 1 Do-17 + 1 Do-17 uszkodzony + 1 niepotwierdzony zupełnie innymi danymi Ju-86 (Do-17),
„Lipiny” – 1 Bf-110 (kpt. Jastrzębski),
Chotel koło Izbicy Kuj. – 1 Do-17.
Razem – 3 +1U + 1 Ju-86 – jako niepotwierdzony (na ~ 11).

9. IX. :
Ostrowy – 2 Bf-109 (ppor. Kabat, ppor. Wapniarek),
„Lubień” – He-111 (ppor. Anders), 2 Bf-109 : kpt. Jastrzębski, ppor. Pudelewicz),
Osiek Mały – Bf-109.
Razem - 6 samolotów (na 9).

Łącznie w dniach 5 - 9. IX. :
W przypadku około 46 samolotów + 2PR +1U + 1X (Ju-86 z dnia 8. IX.).

_______________________


Zestrzelone samoloty – wg informacji typu pisemnego – potwierdzone danymi ustnymi :

5. IX. :
„Ślesin” – 3 Do-17, He-111 nr fabr. 1465, „Kościelec” – 2 Bf-109,
Osiek Mały – He-111 – sierż. pchor. Pudelewicz.
Razem – 7 samolotów (z 14).

6. IX. :
Osiek Mały – 2 Bf-110, Bf-109 (ppor. pil. Łuczyński), Do-17Z (mjr pil. Mumler ; u - z dwoma kropkami), 3 He-111 (sierż . pchor. Nowak, ppor. Gedymin, d-ca dyonu z ppor. pil. Grzybowskim). Razem – 7.
„Przyborowo” – Ju-87 – wg danych z Niemiec.
Razem – 8 samolotów (z 26 pewnych).

7. IX. :
Ostrowy – 1 Ju-52.

8. IX. : Ostrowy – stosunkowo „słabo” – 1 Do-17 ( „ppor. pil. Olewińskiego”).
„Lipiny” – Bf-110.
Razem – 2 (z ~ 9).

9. IX.: Ostrowy – 1 Bf-109E (ppor. pil. Wapniarek), 1 Bf-109E – częściowo – (ppor. pil. Kabat),
„Lubień” – 2 Bf-109E (kpt. Jastrzębski, ppor. Pudelewicz).
Osiek Mały – Bf-109.
Razem – 4 + 1 częściowo (z 9).

Łącznie : 7 + 8 + 1 + 2 + 4 i częściowo 1 = 22 +1 Bf-109 częściowo przy 9. IX.
Jest to już ich liczba - dużo mniejsza niż ta z pierwszych 4 dni działań wojennych z lotniska operacyjnego w Dzierznicy. _________________________

Dane jedynie typu ustnego :

5. IX. – Piotrowo lub Tulce – 1 Bf-109.

6. IX. – „Kościelec” – 2 He-111,
6. IX. – „Przyborowo” – 2 He-111, 1 Bf-109 prawdopodobnie.

7. IX. – Osiek Mały – 1 Bf-109 + 1 Bf-109 prawdopodobnie (po południu),
7. IX. – „Przyborowo” – 1 He-111 prawdopodobnie, 1 Bf-109 prawdopodobnie (po południu).
7. IX. – Mchówek – 1 He-111.
Razem – 3 + 2 prawdopodobnie.

8. IX. – „Lipiny” – 2 He-111,
8. IX. – „Przyborowo ” – 4 samoloty (w tym Bf-109),
8. IX. – Chotel koło Izbicy – Do-17 rozpoznawczy i być może 1 He-111 z okolicy Lubrańca – o ile nie byłaby tutaj pomyłka z datą 9. IX. i z He-111 „ppor. pil. Andersa”
Razem – 7 – 8.

Łącznie : 1 + 4 (+1 PR ) + 3 ( +2 PR) + 7-8 + 0 (9. IX.) = 15 – 16 + 3 PR.
W stosunku do pierwszych 4 wojennych dni – jest to już liczba dużo bardziej skromna.
___________________


Zestrzelone samoloty – wg ich typów :

5. IX. – 5 He-111, 4 Do-17, 2 Ju-86 (a raczej Do-17), 3 Bf-109 = 14.

6. IX. – 10 He-111, 3 Do-17Z, 1 Do-17, 3 Ju-86, 1 Ju-87, 1 Ju-52, 4 Bf-109, 2 Bf-109 prawdopodobne , 2 Bf-110, 1 Hs-126 = 26 + 2 prawdopodobne.

7. IX. – 6 He-111, 1 He-111 prawdopodobny , 1 Do-17, 1 Ju-52, 1 Bf-110, 1 Bf-109, 2 Bf-109 prawdopodobne , 1 Bf-109 – jako niepewny (podany dla pchor. pil. Malińskiego) = 10 + 3 prawdopodobne + 1 wątpliwy (Bf-109 z 7. IX.).

8. IX. – 2 He-111(+ 1 He-111 – niewyjaśniony odnośnie daty), 2 Do-17, 1 Bf-110, 5 nieznanych, nieustalonych typów (m. in. Bf-109), 1 Ju-86 jako wątpliwy (a raczej jako Do-17) = 10 + 2 wątpliwe, niewyjaśnione.

9. IX. – 5 Bf-109 + 1 Bf-109 jako wątpliwy spod Stargardu, He-46, He-111, 1 Do-17, 1 samolot obserwacyjny = 9 + 1 niewyjaśniony, wątpliwy.
----------------------------------
5. IX. – 14
6. IX. – 26 + 2 PR
7. IX. – 10 + 3 PR + 1 X
8. IX. – 10 + 2 X
9. IX. – 9 + 1 X
------------------------------------------
Razem – 69 + 5 PR + 4 X
_________________________
He-111 – 24 + 1 prawdopodobny
Do-17 – 9
Do-17Z – 3
Ju-86 – 5
Ju-87 – 1
Ju-52 – 2
Bf-109 – 13 + 4 prawdopodobne
Bf-110 – 4
Hs-126 – 1
He-46 – 1
Obserwacyjny – 1
Typ nieznany – 5
----------------------------
Razem – ~ 69 + 5 prawdopodobnych. Ponadto – 1 wątpliwy Bf-109 z 7. IX., 1 wątpliwy Bf-109 z rejonu Stargardu, 1 „Ju-86” z 8. IX., 1 He-111 niewyjaśniony dobrze pod względem prawidłowej daty : 8. czy 9. IX. ? ( 4 niewyjaśnione samoloty pod względem ich zaistnienia jako zestrzelone na pewno).

-------------------------------------

Zestrzelone samoloty – przy których są pewne braki i mankamenty informacyjne :

1) - 5. IX. – Bf-109 który nagle spadł z lotu poziomego do ziemi – wraz z pilotem – w płd. – wsch. stronie Nowego Tomyśla. Nie jest tu znana faktyczna przyczyna jego katastrofy, a więc czy to było zestrzelenie - czy może jakiegoś rodzaju wypadek w locie ?.
2-3) – 5. IX. - Zasadzka „Ślesin” – czy rzeczywiście sierż. pchor. pil. Pudelewicz mógł na tej zasadzce po południu zestrzelić 2 bombowce : Do-17 oraz He-111 nr fabr. 1465 - ? – 100 % dowodów na to nie ma, lecz także brak na to danych odnośnie nazwisk innych pilotów.

4) – 7. IX. – Bf-109 zestrzelony w porze ranno – przedpołudniowej w obszarze Kalisz – Koło. Tutaj nie można wykluczyć jakiegoś typu pomyłki z tym oto samolotem, m. in. też pod kątem jego typu ?
5) – 7. IX. – Bf-109 – mocno dymiący w locie, lecący kursem wschodnim w porze popołudniowej, zaobserwowany w okolicy miasteczka Dąbie i rzeki Ner. Tutaj nie wiadomo – czy został on ostrzelany przez P-11 ? czy może przez artylerię przeciwlotniczą ?

6) – 7. IX. - He-111- mjr pil. Mumler (u – z dwoma kropkami) – nie jest tutaj wiadoma wiarygodność tej informacji – na ile może być „prawdziwa”, a na ile jest kompilacją znanego zestrzelenia wspólnego (z ppor. pil. Grzybowskim) z dnia 6. IX. ?

7) – 8. IX. – Ostrowy – Ju-86 – jako wspólny zestrzał d-cy dyonu wraz z ppor. pil. Grzybowskim. Dużo może wskazywać na to – że był to He-111 z dnia 6. IX., zestrzelony w locie bojowym z Osieka Małego. Lecz mógł to także być Do-17- np. z porannego lotu patrolowego ? Obecnie jest to sprawa bardzo trudna do wyjaśnienia a możliwa jedynie do jakichś tu „niepewnych spekulacji”.
8) – 8. IX. – He-111 – z pola wioski Piaski nieopodal Lubrańca. O ile w jego przypadku prawidłową datą był dzień 8. IX. - byłby to zestrzał nowy i inny – z zasadzki Chotel, natomiast przy dacie 9. IX. – zapewne samolot zestrzelony przez ppor. pil. Andersa.

9) – 9. IX. – Lubień – Bf-109E – z rejonu Stargardu – ze znakiem zapytania : czy mogło to być jego „zestrzelenie” ?, czy był to „zwykły wypadek lotniczy”. Z rejonu lotnisk Ostrowy i Lubień – nikt ze świadków zdarzeń – nie mógł zaobserwować – że ten samolot może być choć w minimalnym stopniu uszkodzony – odlatywał stamtąd przecież zupełnie normalnie.

=====================


W owych pięciu dniach wojny (5 - 9. IX.) - załamała się już z dniem 7. IX. - pierwotna skuteczność poznańskiego Dyonu Myśliwskiego w walce z Luftwaffe z powodu ubytków dobrych i doświadczonych pilotów i dużego „pogromu” samolotów P-11 oraz ogromnego już przemęczenia pilotów i całości personelu dywizjonu m. in. kolejnymi wielkimi przebazowaniami (wpierw z lotniska w Dzierznicy a potem z Osieka Małego i z zasadzki w Przyborowie). Ogólna ilość uzyskanych zwycięstw w tym drugim okresie walk (po lotnisku w Dzierznicy) wyniosła teraz jedynie 60 % tego – co w pierwszych 4 dniach wojny. Pewien wpływ na to miało też postawione dla dyonu nowe, bardzo poważne zadanie – dość obciążające wielu pilotów w tych dniach - jakim było towarzyszenie i daleka eskorta samolotów rozpoznawczych typu „Karaś” (w poprzednich daniach było ono wykonywane jedynie 4. IX. z lotniska o kryptonimie „Ślesin”). W katastrofalnym tempie dyon zaczął tracić swe samoloty myśliwskie w walkach - szczególnie z myśliwskimi Messerschmittami zarówno jedno jak i dwumiejscowymi : w sumie w tej drugiej fazie walk – utraconych zostało aż 16 P-11. Z różnych uzupełnień przybyły 4 maszyny, lecz mimo to z pierwotnej liczby 23 samolotów myśliwskich – pozostało się już ich niewiele, gdyż zaledwie 11. W rekordowym dniu natężenia walk powietrznych – 6. IX. – III/3 DM ustanowił dzienny rekord zwycięstw z jednego lotniska podstawowego (a zarazem z jednego tylko lotniska działania) – minimalnie przekraczający ilość 20 tu (był to także rekord dla całości sił polskiego lotnictwa myśliwskiego w 1939 roku). Okupione to jednaj zostało utratą aż 5 P-11tek – z 11 tu działających na lotnisku podstawowym. Końcowym dniem owej drugiej fazy działań – był tragiczny dzień 9. 9. 1939 r. - z poległym jednym pilotem i wielką utratą 7 zestrzelonych P-11, w tym aż 5ciu zniszczonych.
Przedstawiona tutaj lista zwycięstw poznańskiego dyonu ma charakter w dużym stopniu danych nieco przybliżonych i prawdopodobnych a nie zupełnie pewnych na 100 %, bowiem na znaczną część brakuje danych potwierdzających z terenu, a więc zebranych ustnie a dane londyńskie mają sporo różnych wad i mankamentów – gdzie czasami można pomyłkowo wliczać dwa razy podany jakiś samolot (jak np. zamiast jedynie wliczać He-111 jako wspólny zestrzał d-cy dyonu z ppor. pil. Grzybowskim z dnia 6. IX. - to skutkiem niezamierzonych pomyłek – można go dublować z „Ju-86 z dnia 8. IX.”, podobnie też jak jakiś podawany jeden samolot - ale przy dwu a nawet i trzech różnych datach, względnie też podawany w dwu odmiennych typach lub nawet i okolicznościach). Lecz niestety – bez dokładniej podanych przy owych samolotach okolicznościach ich zestrzeleń (a tych w licznych przypadkach brakuje) – tak może się obecnie zdarzać. Jakiś pojedynczy tutaj ewentualny błąd nie powinien mieć jeszcze większych negatywnych skutków tak dla historii III/3 DM, lotnictwa armijnego czy całości lotnictwa myśliwskiego we Wrześniu 1939 roku. Natomiast dużo większa ich ilość – niestety już tak. Moim zdaniem nie powinno tutaj w temacie tego opracowania takich niezamierzonych błędów być zbyt wiele, lecz jedynie są możliwe jakieś przypadki sporadyczne, odosobnione, których nie szło ani dobrze wyjaśnić, „wyświetlić” czy potwierdzić innymi, dodatkowymi i uzupełniającymi informacjami.
Ja nie mogę tutaj odpowiadać za absolutną wiarygodność i pewność tych wszystkich informacji typu pisemnego – w tym danych „londyńskich” podawanych przez innych autorów – na które to zestrzelenia nie udało mi się uzyskać informacji ustnych typu potwierdzającego (robię tutaj z nich jedynie mniej czy bardziej prawdopodobną „wyliczankę” - a czasami można też i dłużej zastanawiać się - czy nie został może gdzieś popełniony jakiś „lapsus” ?) – a mogę tu odpowiadać jedynie za własne zebrane dane. Nie wszystko udało mi się wyjaśnić w sposób ustny i przy wizytach terenowych (choć tutaj też czasem można coś „przedobrzyć” – choćby m. in. jakąś źle ustaloną datą czy typem samolotu). „Wyławiając” – świadków zestrzeleń – powinienem to robić przy bardzo dużej liczbie podróży – tak jak to czyniłem wcześniej na obszarach swego zamieszkania : na Ziemi Poznańskiej (gdzie odbyłem setki podróży z domu moich rodziców), Ziemi Gnieźnieńskiej czy w zachodniej stronie Konina (gdy w latach 1975 -1998 było to miasto wojewódzkie) – w bardzo długim okresie lat i podczas całych setek przejazdów samochodem poprzez najróżniejsze i wciąż inne miejscowości. Świadkowie z 1939 roku nie zawsze mieszkali po wojnie w tych miejscowościach – gdzie były jakieś zdarzenia lotnicze, lecz często (w oddalonych o kilka czy …naście km albo i …dziesiąt km) – w innych miejscowościach. Stąd owe kłopoty i problemy z uzyskiwaniem wielu informacji. Niejednokrotnie samoloty spadały na pola czy lasy w obszarach dość słabo zaludnionych czy w miejscach i rejonach – najmniej nawet spodziewanych. Ponadto w latach 90 tych nie dysponowałem jeszcze wszystkimi źródłami londyńskimi, więc moja cała wiedza w niektórych przypadkach - była jeszcze stosunkowo dużo ograniczona i niepełna pod tym względem (stąd brały się też moje działania czasem i zupełnie „po omacku”). Jak się jednakże okazywało – lepiej było prowadzić taką formę swej działalności (nawet i w „ciemno”) - niż siedzieć zupełnie bezczynnie w domu – czekając – i to niekiedy dość długo - na coraz to nowsze publikacje prasowe i książkowe z zakresu tej tematyki. Owe podróże, wyjazdy i wizyty – z reguły nigdy nie były daremne – czasami o ile nie przynosiły nowych informacji – to potwierdzały już znane mi fakty lub wykluczały też jakieś zdarzenia w danym rejonie ; co było i tak w sumie dobre i zadowalające.
Szkoda – że nie miałem szerszej możliwości przedstawienia powyższych zestawień informacji przy końcu lat 90 tych – zanim strona niemiecka zaczęła pisać dla nas historię po nowemu („i po swojemu”). Po roku 2000 na szereg lat w wielu poznańskich redakcjach ( zaraz po słynnych publikacjach Pana Mariusza Emmerlinga) – zostałem na dobre i na długo zbojkotowany i nakazano mi w powyższych sprawach zupełnie zamilknąć, jakbym zupełnie nie miał już w tym temacie racji i nic do powiedzenia. Ów niemiecki historyk lotnictwa wrześniowego - na samym początku rozpoczął wielki proces dyskredytowania i dezawuowania polskich publikacji dotyczących lotnictwa z 1939 roku oraz wszystkich ważniejszych polskich historyków i autorów opracowań z tej dziedziny historii lotnictwa i wojskowości. Ostra krytyka skierowana była nawet na publikację z 2000 roku Pana J. B Cynka (za jakoby „wielce jeszcze zawyżoną” liczbę 97polskich zwycięstw) – gdzie miało prawo istnieć w przestrzeni medialno – publicystyczno – historycznej – jedynie ich 40 (i ani jednego więcej). Przy okazji „oberwało” się także parokrotnie również i mnie. Nie wróżyło to odtąd dobrze - dla rozwijania tematu działań bojowych III/3 Poznańskiego Dywizjonu Myśliwskiego jak i całościowej historii polskiego lotnictwa myśliwskiego we Wrześniu 1939 roku. Natomiast opublikowane niektóre z moich artykułów – nie docierały do szerszego grona Czytelników – pozostawały jedynie w danej gminie a nieco rzadziej - poza któryś z takich powiatów jak : średzki, wrzesiński i gnieźnieński, po czym o owej historii z reguły już po paru latach zupełnie zapominano, a w szczególności nie poznawała już go później młodzież szkolna.

________________________

10. II. 2025 R.

PS. – Spróbuję jeszcze w XI odcinku - w podobny sposób przedstawić minimalnie poprawioną i uporządkowaną wersję zwycięstw powietrznych 132. EM – z dni 10-17. IX. 1939 roku.